Mε πρόσχημα την προστασία της ακτής από τη διάβρωση – ένα πρόβλημα που πολλές φορές δεν υφίσταται, κατασκευάζονται ή προωθούνται συνεχώς νέοι κυματοθραύστες κατά μήκος της ακτογραμμής της Κύπρου. Ένα μεγάλο μέρος του παραλιακού μετώπου της Κύπρου έχει γεμίσει ή προγραμματίζεται να γεμίσει με κυματοθραύστες, ακόμη και σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές. Στην πραγματικότητα όμως, οι κυματοθραύστες πολύ συχνά αποσκοπούν κυρίως στη δημιουργία αμμωδών παραλιών, με στόχο την προσέλκυση μαζικού αριθμού λουόμενων.

Συχνά όμως το τίμημα είναι μεγάλο, προκαλώντας ανεπανόρθωτη αλλοίωση της ακτής, προς εξυπηρέτηση του πλέον κοινότοπου και κορεσμένου τουριστικού προϊόντος «άμμος-ήλιος-θάλασσα», για το οποίο υπάρχουν ήδη άπλετες ακτές στο νησί μας.

Οι ακτές είναι φυσικά και δυναμικά οικοσυστήματα που έχουν την ικανότητα να προστατεύουν την ενδοχώρα από ακραία καιρικά φαινόμενα. Η αποκατάσταση των παράκτιων οικοσυστημάτων και των υγροτόπων που συνδέονται με τη θάλασσα είναι καίριας σημασίας για την αντιμετώπιση της διάβρωσης, αλλά και των ακραίων καιρικών φαινομένων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Η προώθηση κυματοθραυστών ως πρώτη λύση για την «αναβάθμιση» μιας ακτής είναι μια κοντόφθαλμη και βραχυπρόθεσμη πρακτική. Αυτό, στις πλείστες των περιπτώσεων, δεν προστατεύει τις ακτές. Αντιθέτως, επιδεινώνει το πρόβλημα και στερεί από την ίδια την ακτή την ικανότητα να θωρακίζει το ευρύτερο παραλιακό μέτωπο.

Πιο κάτω παρατίθενται κάποια από τα πιο σοβαρά ζητήματα που προκύπτουν από την αλόγιστη κατασκευή κυματοθραυστών:

Δημιουργούν αντί να λύνουν προβλήματα: Οι κυματοθραύστες δεν είναι μια «αθώα» επέμβαση στη θάλασσα ή «σωτήρια» για την ακτή όπως ίσως θεωρείται. Όταν κατασκευαστεί ένας κυματοθραύστης, τα κύματα μεταφέρουν την άμμο από την ακτή που βρίσκεται δίπλα από τον κυματοθραύστη στον χώρο μπροστά του, όπου και παγιδεύεται. Αυτό προκαλεί διάβρωση στις παρακείμενες ακτές αφού διαταράσσεται η δυναμική των κυμάτων και κατ’ επέκταση η δυναμική ισορροπία της ευρύτερης ακτής. Δημιουργείται έτσι ένα αλυσιδωτό πρόβλημα το οποίο για να λυθεί απαιτεί την κατασκευή περισσότερων κυματοθραυστών, και πάει λέγοντας…

Επιπτώσεις για τη βιοποικιλότητα: Η ύπαρξη κυματοθραυστών διακόπτει τη φυσική επαφή της ακτής με τη θάλασσα. Για τις θαλάσσιες χελώνες που έρχονται να γεννήσουν τα αυγά τους στο νησί μας, αυτό σημαίνει δυσκολία πρόσβασης στην ακτή. Επιπλέον, στις περιπτώσεις όπου ο πυθμένας είναι βραχώδης τότε εξαφανίζονται παντελώς τα φυσικά του στοιχεία. Από τους κυματοθραύστες μπορεί να απειληθεί και η πολύτιμη Ποσειδώνια – ένα από τα πιο παραγωγικά οικοσυστήματα της Μεσογείου που αποτελεί από μόνη της πανίσχυρο φυσικό κυματοθραύστη.

Απαιτητικοί σε υλικό: Η κατασκευή κυματοθραυστών απαιτεί εξορύξεις ογκόλιθων από φαράγγια και βουνά τα οποία μπορεί να βρίσκονται σε ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι Λατομικές Ζώνες στην κοινότητα Ανδρολίκου, που βρίσκονται ακριβώς δίπλα από την προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 της Χερσονήσου Ακάμα. Η περιοχή αυτή δέχεται αυξανόμενες πιέσεις για επέκταση των Λατομικών Ζωνών για την παραγωγή, μεταξύ άλλων, και ογκολίθων κυρίως για θαλάσσια έργα.

Η απουσία Εθνικής Στρατηγικής για την προστασία των ακτών έχει ως αποτέλεσμα να εξετάζονται σειρές από κυματοθραύστες όχι στο σύνολό τους αλλά μεμονωμένα και αποσπασματικά. Με αυτόν τον τρόπο δεν εξετάζονται οι συσσωρευτικές τους επιπτώσεις και είναι αδύνατη μια ολοκληρωμένη εικόνα των δυνητικών επιπτώσεων τόσο στο θαλάσσιο όσο και στον παράλιο χώρο.

Είναι αναγκαίο να επανεξεταστεί στρατηγικά και σε Παγκύπρια βάση, καθώς και στα πλαίσια της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Περιοχών, το ζήτημα της παράκτιας διάβρωσης, να εντοπιστούν οι περιπτώσεις όπου υπάρχει πραγματικά πρόβλημα, να αξιολογηθούν σε βάθος οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και εκεί που κρίνεται απολύτως απαραίτητο να κατασκευαστούν κυματοθραύστες. Ταυτόχρονα, να μην αποκλείεται η αφαίρεση κυματοθραυστών όπου χρειάζεται.

Ο λόγος ύπαρξης των διαφόρων τύπων ακτών, όπου αλλού είναι αμμώδεις, αλλού βραχώδεις, αλλού χαλικώδεις κλπ., δεν είναι καθόλου τυχαίος. Είναι αποτέλεσμα των διεργασιών εκατοντάδων χιλιάδων χρόνων προσαρμογής τους στα διάφορα φαινόμενα και συνθήκες και οι όποιες ανθρώπινες επεμβάσεις πρέπει να γίνονται με μεγάλη φειδώ. Η ιδέα της μετατροπής όλων των ακτών σε αμμώδεις παραλίες είναι κάτι το ανέφικτο. Αντίθετα, η εκμετάλλευση της φυσικής ομορφιάς της κάθε ακτής ξεχωριστά μπορεί, με λίγη δημιουργική σκέψη και συνεργασία, να αποτελέσει πόλο έλξης για εναλλακτικές μορφές τουρισμού, αφού οι τουρίστες συχνά ψάχνουν όμορφα και μοναδικά τοπία για να απολαύσουν κάπου ήρεμα τις διακοπές τους.