- Απαιτούμε καλύτερη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή
Κλιματική Αλλαγή
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής από τις δράσεις του ανθρώπου είναι πλέον αδιαμφισβήτητες. Η παγκόσμια μέση θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά περίπου 1,0 °C από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα, ως αποτέλεσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Η Κύπρος ήδη αντιμετωπίζει αυξανόμενες θερμοκρασίες και μειωμένες βροχοπτώσεις και οι συνθήκες αναμένεται να επιδεινωθούν τις επόμενες δεκαετίες. Οι άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι κεντρικές στους στόχους του Πτηνολογικού για τη βιοποικιλότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Ποιο είναι το πρόβλημα;
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι με μια αύξηση της θερμοκρασίας των 2°C, το 18% των εντόμων, το 16% των φυτών και το 8% των σπονδυλωτών αναμένεται να χάσουν περισσότερο από το μισό εύρος εξάπλωσης που οι κλιματολογικές συνθήκες τους επιτρέπουν να καταλαμβάνουν. Εάν συνυπολογιστεί ότι το 75% της επιφάνειας της γης έχει ήδη αλλοιωθεί σημαντικά, το 66% της θάλασσας αντιμετωπίζει επιπτώσεις και ότι πάνω από το 85% των υγροτόπων έχουν ήδη χαθεί, οι προβλέψεις είναι απαισιόδοξες για την επιβίωση της βιοποικιλότητας στον πλανήτη.
Όσον αφορά την Κύπρο, αναμένεται ότι έως το 2050 η θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά 1,3-1,9 °C (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1961-1990), ενώ ο αριθμός των ημερών με θερμοκρασίες άνω των 35°C προβλέπεται να αυξηθεί σε περισσότερες από 34 τον χρόνο στο εσωτερικό. Οι περίοδοι ξηρασίας με χαμηλή βροχόπτωση επίσης αναμένεται να γίνουν πιο συχνές.
Την ίδια στιγμή:
- Σύμφωνα με Ευρωπαϊκό Κανονισμό, η Κύπρος δεσμεύτηκε για μείωση των αερίων του θερμοκηπίου (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005) κατά 24%. Από αυτό εξαιρείται το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών, που στην Κύπρο περιλαμβάνει τους τρεις σταθμούς παραγωγής ενέργειας και ορισμένα εργοστάσια. Η Κύπρος πρέπει να είναι φιλόδοξη στον προγραμματισμό της αν πρόκειται να επιτευχθεί αυτή η δέσμευση έγκαιρα.
- Δεν υπάρχει ένδειξη ότι η Κύπρος θα εφαρμόσει την οικοσυστημική προσέγγιση στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αντιθέτως, τα φυσικά και ημι-φυσικά μέρη που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως δεξαμενές άνθρακα στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής αντιμετωπίζουν συνεχή πίεση για ανάπτυξη. Είναι ενδεικτικό ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε την Κύπρο να διορθώσει την αποτυχία της να προστατεύσει τις περιοχές Natura 2000 και ότι ο ρυθμός στεγανοποίησης της γης λόγω αστικής ανάπτυξης και κατασκευαστικών έργων ήταν σταθερά υψηλότερος στην Κύπρο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ κατά μεγάλο βαθμό.
- Κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο (2010-2020) δεν υπήρχε Χωροθετική Πολιτική για τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ύπαιθρο. Αυτό οδήγησε στην τοποθέτηση των 2/3 των αιολικών πάρκων στην Κύπρος σε περιοχές Natura 2000 καθώς και την τοποθέτηση περισσότερων από τα μισά φωτοβολταϊκά πάρκα εντός πολύτιμων γεωργικών εκτάσεων. Μετά από χρόνια άσκησης πίεσης από το BirdLife Cyprus για την ανάγκη στρατηγικής εκτίμησης των επιπτώσεων από τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, λήφθηκε επίσημη απόφαση από το Τμήμα Περιβάλλοντος (Φεβρουάριος 2022) με την οποία αποκλείονται οι προστατευόμενες περιοχές ως χώροι όπου μπορούν να τοποθετηθούν έργα αυτής της φύσης. Αυτό θέτει ένα δίχτυ ασφαλείας για τις περισσότερες περιοχές του νησιού που παρουσιάζουν σημαντικά φυσικά στοιχεία.
Ποια είναι η λύση;
Η υιοθέτηση αυστηρότερων πολιτικών και μέτρων για τη μείωση των εκπομπών, δεδομένου ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένα εξαιρετικά επείγον ζήτημα που πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα σε όλες τις πολιτικές του Κράτους. Οι πολιτικές για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή δεν πρέπει να έρχονται σε σύγκρουση με τις πολιτικές για την προστασία της βιοποικιλότητας, αλλά να είναι συνεργιστικές προς αυτή. Οι προσεγγίσεις που βασίζονται στα οικοσυστήματα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή πρέπει να είναι κεντρικές στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς. Τέτοιες φυσικές λύσεις όπως η αποκατάσταση των υγροτόπων, οι λύσεις βιώσιμων γεωργικών πρακτικών και η προστασία των δασών παρέχουν πολλαπλά οφέλη για τους ανθρώπους, τη βιοποικιλότητα και το κλίμα.
Τι κάνουμε εμείς;
- Ασκούμε πίεση στα κέντρα αποφάσεων για την εφαρμογή μιας προσέγγισης βασισμένης στα οικοσυστήματα στην Κύπρο στον προγραμματισμό για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, παρέχοντας λεπτομερή σχόλια σε σχετικές στρατηγικές του κράτους και συμμετέχοντας σε δημόσιες διαβουλεύσεις.
- Μετά από χρόνια άσκησης πίεσης για την ανάγκη ειδικού πλαισίου για τη χωροθέτηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυτό επιτεύχθηκε στις αρχές του 2022. Τα μεγάλα ηλιακά και αιολικά πάρκα έχουν πλέον απαγορευτεί εντός περιοχών Natura 2000, κρατικών δασών και κυρίων διαδρόμων μετανάστευσης των πουλιών, αφήνοντας επίσης τις απαραίτητες ζώνες ανάσχεσης (buffer zones). Επικεντρωνόμαστε τώρα στις προσπάθειες μας για τη σωστή εφαρμογή του πλαισίου αυτού, προσπαθώντας επίσης να διασφαλίσουμε την προστασία των γεωργικών εκτάσεων υψηλής φυσικής αξίας.
- Δραστηριοποιόμαστε συμβάλλοντας με προτάσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η Κύπρος σχεδιάζει τις επιδοτήσεις της ΚΑΠ, προτείνοντας μέτρα που ωφελούν τα πουλιά, τη φύση και τους μικρούς παραγωγούς. Πιο πρόσφατα, και μέσω της συμμετοχής μας ως εταίρος στο LIFE IP Physis project.
- Συμμετείχαμε σε δυο μεγάλης κλίμακας έργα αποκατάστασης περιοχών σε δυο ΣΠΠ/ΖΕΠ κατά την τελευταία δεκαετία: το έργο LIFE Oroklini Project (2012-2015) και το Akrotiri Marsh Project (2015-2017) για την αποκατάσταση και διαχείριση αυτών των σημαντικών υγροτόπων. Τα επιτυχημένα αυτά έργα ήταν αποτέλεσμα της στενής συνεργασίας με αρμόδια τμήματα και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη και αποτελούν απόδειξη της δουλειάς που έχει γίνει για να βοηθηθούν οι περιοχές αυτές και να ανακάμψουν, δίνοντας σε πουλιά και άλλη άγρια ζωή ένα τόπο να ευδοκιμήσουν αλλά και την ευκαιρία στον κόσμο να τα απολαμβάνει. Ηγούμαστε τώρα σε συνεργασία με άλλους φορείς ενός τρίτου έργου, το οποίο στοχεύει στην αποκατάσταση σημαντικών οικοτόπων στο Ακρωτήρι και το Κάβο Πύλα (2021-2024).