Χερσόνησος Ακρωτηρίου SOS

Χερσόνησος Ακρωτηρίου SOS

Η Χερσόνησος Ακρωτηρίου, εντός των Βρετανικών Βάσεων, αποτελεί το νοτιότερο άκρο της Κύπρου. Εδώ μπορεί κανείς να βρει από μοναδικούς αρχαιολογικούς και πολιτιστικούς χώρους μέχρι παραλίες όπου φωλιάζουν χελώνες, καθώς και ξεχωριστό πλούτο από φυτά, πουλιά, ερπετά, θηλαστικά και οικοτόπους, πολλά από αυτά εξαιρετικά σπάνια.

Εδώ βρέθηκαν επίσης οι παλαιότερες ενδείξεις ανθρώπινης παρουσίας σε ολόκληρο το νησί. Και ενώ άνθρωπος και φύση συνυπήρχαν στην Χερσόνησο για χιλιετίες, το Ακρωτήρι βρίσκεται σήμερα σε κίνδυνο άνευ προηγούμενου από τις πράξεις, τις αποφάσεις και τις βλέψεις του ανθρώπου.

Ένα μωσαϊκό οικοτόπων

Lady's Mile

Το Lady’s Mile είναι μία από τις πιο δημοφιλείς παραλίες της Κύπρου. Αλλά πίσω από τα κρεβατάκια, τις ομπρέλες και τα εστιατόρια, βρίσκεται ένα μοναδικό φυσικό τοπίο με τεράστια οικολογική αξία. Μικρές, αλμυρές λιμνούλες και χαμηλή θαμνώδης βλάστηση δημιουργούν ένα φιλόξενο βιότοπο για σημαντικά είδη πουλιών που φωλιάζουν στην περιοχή, όπως το Νανοπλουμίδι και ο Καλαμοκαννάς. Υπάρχουν ισχυροί νόμοι που θα έπρεπε να προστατεύουν τη φυσική περιοχή του Lady’s Mile. Αλλά η συνεχής ενόχληση και η ανεξέλεγκτη πρόσβαση οδηγεί σε υποβάθμιση της περιοχής και τη θέτει σε κίνδυνο. Μπορεί να βρεθεί η σωστή ισορροπία μεταξύ αναψυχής και προστασίας;

Λίμνη Ζακακίου

Μόλις λίγα μέτρα μακριά από το Lady’s Mile στη Λεμεσό βρίσκεται μια μικρή όαση για τα πουλιά, η Λίμνη Ζακακίου. Παρά τη σημασία της για τα πουλιά, το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής έχει ‘εξαφανιστεί’ από το Λιμάνι Λεμεσού και σχέδια για περαιτέρω ανάπτυξη απειλούν το τι έχει απομείνει από αυτόν τον πολύτιμο υγρότοπο. Είδη απειλούμενα, όπως η Βαλτόπαπια, φωλιάζουν εδώ την άνοιξη. Πόση ανάπτυξη μπορεί να αντέξει αυτή η ευαίσθητη περιοχή ακόμη;

Λιβάδι Ακρωτηρίου

Το Λιβάδι Ακρωτηρίου είναι ένας πανέμορφος και μοναδικός υγρότοπος στη δυτική μεριά της Χερσονήσου Ακρωτηρίου. Πλούσιο σε είδη πουλιών καθώς και σε σπάνια είδη φυτών, η περιοχή είναι από τις λίγες που μπορεί να δει κανείς αγελάδες κυπριακής φυλής να βόσκουν ελεύθερα. Ένα σημαντικό έργο για την αποκατάσταση της περιοχής ολοκληρώθηκε πρόσφατα, δίδοντας στην περιοχή μια πολυπόθητη ανάσα ζωής. Η αποκατάσταση, προστασία και η σωστή διαχείριση των σημαντικότερων φυσικών περιοχών είναι καθοριστικής σημασίας για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, αλλά αυτό δεν είναι εγγυημένο μακροπρόθεσμα.

Δεσποτική Λίμνη

Δίπλα από τη μονή του Αγίου Νικόλαου βρίσκεται ένας τεχνητός αλλά σημαντικός υγρότοπος. Περιτριγυρισμένη από καταπράσινη βλάστηση, η μικρή και καλά κρυμμένη Δεσποτική Λίμνη παρέχει στα πουλιά ένα σημαντικό καταφύγιο. Τριγύρω της, γόνιμη αγροτική γη και πορτοκαλεώνες προσφέρουν στο πανέμορφο και απειλούμενο Μαυροφάλκονο ιδανικό βιότοπο για να κυνηγήσει και να ξεκουραστεί κατά τη διάρκεια του μεταναστευτικού ταξιδιού του. Μια μεγάλης έκτασης ανάπτυξη ενός φωτοβολταϊκού πάρκου προγραμματίζεται εντός αυτού του σημαντικού αγροτικού τοπίου. Γιατί μια ‘πράσινη’ ανάπτυξη πρέπει να γίνεται κάπου όπου υποβαθμίζεται μια σημαντική περιοχή για τα πουλιά; 

Αλυκή Ακρωτηρίου

Στην καρδιά της Χερσονήσου Ακρωτηρίου βρίσκεται ο μεγαλύτερος υγρότοπος του νησιού και μια από τις σημαντικότερες περιοχές της Κύπρου για τη βιοποικιλότητα. Η Αλυκή Ακρωτηρίου, δημοφιλής χειμερινός προορισμός για τα Φλαμίνγκο, είναι επίσης ζωτικός σταθμός ξεκούρασης για χιλιάδες μεταναστευτικά πουλιά καθώς πραγματοποιούν το πιο θαυμαστό ταξίδι της φύσης, κάθε φθινόπωρο και άνοιξη. Υπάρχουν περιβαλλοντικοί νόμοι που θα έπρεπε να προστατεύουν την Αλυκή Ακρωτηρίου και τα πουλιά της. Αλλά η ανάπτυξη αρχίζει να περικυκλώνει την αλυκή, με γήπεδα γκολφ, επαύλεις, καζίνο, φωτοβολταϊκά πάρκα και άλλες αναπτύξεις, ενώ η αλλαγή στο υδατικό ισοζύγιο είναι μια λιγότερο προφανής αλλά εξίσου σοβαρή απειλή. Γιατί συνεχίζουμε να θυσιάζουμε τις φυσικές περιοχές μας;

Γκρεμοί Επισκοπής

Οι Γκρεμοί Επισκοπής φιλοξενούν την τελευταία εναπομένουσα αποικία του απειλούμενου Γύπα στο νησί μας. Στους επιβλητικούς αυτούς γκρεμούς φωλιάζουν επίσης Ζάνοι και Μαυρομμάτηδες, τα οποία έλκονται από την ηρεμία και την ασφάλεια της περιοχής. Υπάρχουν ισχυροί περιβαλλοντικοί νόμοι που θα έπρεπε να προστατεύουν τους Γκρεμούς Επισκοπής. Ωστόσο, το ιστορικό της εφαρμογής των νόμων δείχνει ότι κανένα μέρος δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλές από την ανάπτυξη και την ενόχληση. 

Ακτογραμμή Χερσονήσου Ακρωτηρίου

Η ακτογραμμή της Χερσονήσου Ακρωτηρίου είναι ανάμεσα στα φυσικά θαύματα του νησιού μας. Οι αμμοθίνες της περιοχής χρειάστηκαν εκατοντάδες χρόνια για να δημιουργηθούν και τώρα φιλοξενούν σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας. Ο Ακανθοδάκτυλος Acanthodactylus schreiberi ένα απειλούμενο είδος σαύρας το οποίο απαντά μόνο στην Κύπρο και σε μερικές γειτονικές χώρες, εξαρτάται παντελώς από τους αμμόλοφους αυτούς για την επιβίωσή του. Πράσινες χελώνες Chelonia mydas και χελώνες καρέτα Caretta caretta καταφθάνουν στην απόμερη αυτή περιοχή κάθε καλοκαίρι για να γεννήσουν τα αυγά τους, ενώ οι κοντινές θαλάσσιες σπηλιές παρέχουν ένα από τα τελευταία εναπομείναντα καταφύγια αναπαραγωγής της απειλούμενης Μεσογειακής Φώκιας Monachus monachus στο νησί μας.

Οι ιδιαιτερότητες της Χερσονήσου Ακρωτηρίου

Φιλοξενεί το μεγαλύτερο σύμπλεγμα φυσικών υγροτόπων στο νησί και είναι ίσως η σημαντικότερη περιοχή για τα πουλιά στην Κύπρο, τόσο σε ποικιλία όσο σε αφθονία.

Αποτελεί ίσως το καλύτερο μέρος για πτηνοπαρατήρηση στην Κύπρο, αφού κάθε άνοιξη και φθινόπωρο συγκεντρώνονται πολλά μεταναστευτικά είδη πουλιών με πολλά από αυτά να ξεχειμωνιάζουν στους υγρότοπους της περιοχής.

Προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες για πεζοπορία σε μονοπάτια της φύσης, επίσκεψη στο περιβαλλοντικό εκπαιδευτικό κέντρο, σε αρχαιολογικούς χώρους και μεσαιωνικά εκκλησάκια, βιωματικές εμπειρίες όπως επίσκεψη σε σπίτια στο Ακρωτήρι όπου επιβιώνει η καλαθοπλεχτική, βουτιές σε ήσυχες παραλίες, θαλάσσια σπορ και άλλα.

Κηρύχθηκε ως ισοδύναμη με Ζώνη Ειδικής Προστασίας (περιοχή Natura 2000 για τα πουλιά) και με Ειδική Ζώνη Διατήρησης (περιοχή Natura 2000 για οικοτόπους, χλωρίδα και πανίδα εκτός πουλιών) βάσει Διαταγμάτων των Βρετανικών Βάσεων το 2010 και 2015 αντίστοιχα. Κηρύχθηκε ως υγρότοπος Ramsar Διεθνούς Σημασίας, και αναγνωρίστηκε ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά από το BirdLife International.

Πάσχει από σοβαρή έλλειψη διαχείρισης, ιδιαίτερα όσον αφορά την αναγκαία λήψη δράσεων διατήρησης που να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες των προστατευόμενων ειδών αλλά και την αποτελεσματική φύλαξη από δραστηριότητες και αναπτύξεις που δεν συνάδουν με το καθεστώς προστασίας της περιοχής.

Απειλείται με άμεση απώλεια, υποβάθμιση και κατακερματισμό βιοτόπων από διάφορες αναπτύξεις που προωθούνται στην περιοχή, κυρίως οικιστικές και τουριστικές.

Μια αναλυτικότερη ματιά στις απειλές

Καζίνο-Θέρετρο

Αυτό το τεράστιο θέρετρο, που κτίζεται πλησίον του σημαντικότερου υγρότοπου του νησιού, σε μια περιοχή που αποτελούσε αγροτικό τοπίο, έχει λάβει περιβαλλοντικές εγκρίσεις χωρίς να έχει γίνει η δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων στην άγρια ζωή. Ιδιαίτερα για το Μαυροφάλκονο (Falco vespertinus) και τον Μαυρομμάτη (Falco eleonorae), αρπακτικά πουλιά τα οποία τρέφονται και κουρνιάζουν στον αγροτικό βιότοπο που χαρακτηρίζει την περιοχή, η έλλειψη εκτίμησης των επιπτώσεων που θα έχει το θέρετρο είναι ανησυχητική για την επιβίωση τους.

Οικιστική ανάπτυξη

Η οικιστική ανάπτυξη στην περιοχή αφορά τον διαχωρισμό 78 οικοπέδων και την κατασκευή δύο πύργων και δέκα επαύλεων. Αυτή η μεγάλη έκταση που θα διαχωριστεί σε 78 οικόπεδα με σκοπό το κτίσιμο ακόμη μεγαλύτερου αριθμού κατοικιών και άλλων εγκαταστάσεων, χαρακτηρίζεται από αγροτικό βιότοπο και βρίσκεται στις παρυφές της αλυκής. Το έργο έχει λάβει περιβαλλοντική έγκριση χωρίς να έχει γίνει η δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων στην άγρια ζωή. Ιδιαίτερα για το Μαυροφάλκονο και τον Μαυρομμάτη, τα οποία τρέφονται και κουρνιάζουν στον αγροτικό βιότοπο που χαρακτηρίζει την περιοχή, η έλλειψη εκτίμησης των επιπτώσεων είναι ανησυχητική για την επιβίωση τους. Επιπλέον, η έγκριση του έργου κάνει ανώφελους και ανούσιους τους όρους για την προστασία της φύσης που έθεσε η Περιβαλλοντική Αρχή για την κατασκευή του Καζίνο, αφού θα καταλάβει τον χώρο της ενδιάμεσης ζώνης (buffer) μεταξύ Καζίνο και Αλυκής. Η κατασκευή δύο πύργων και δέκα επαύλεων επίσης εγκρίθηκε χωρίς να γίνει δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων στην άγρια ζωή. Επιπρόσθετα των δυνητικών επιπτώσεων στο Μαυροφάλκονο και τον Μαυρομμάτη από την μετατροπή του αγροτικού βιοτόπου σε οικιστική περιοχή, υπάρχει επίσης ανησυχία ως προς τη δυνητική φωτορύπανση προς τον υγρότοπο από τα 14-όροφα αυτά κτήρια.

Γήπεδο γκολφ με επαύλεις

Αυτή η τεραστίων διαστάσεων ανάπτυξη που θα κτιστεί μέσα σε αγροτικό τοπίο στις παρυφές του υγροτόπου, έχει λάβει περιβαλλοντικές εγκρίσεις χωρίς να έχει γίνει η δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων στην άγρια ζωή. Ιδιαίτερα για το Μαυροφάλκονο και τον Μαυρομμάτη, τα οποία τρέφονται και κουρνιάζουν στον αγροτικό βιότοπο που χαρακτηρίζει την περιοχή, η έλλειψη εκτίμησης των επιπτώσεων είναι ανησυχητική για την επιβίωση τους.

Φωτοβολταϊκό Πάρκο

Αυτό το Φωτοβολταϊκό Πάρκο, από τα μεγαλύτερα που έχουν λάβει περιβαλλοντική έγκριση στην Κύπρο (12MW με διάθεση για επέκταση στα 20MW), θα τοποθετηθεί δίπλα στη Δεσποτική Λίμνη και μέσα σε αγροτικό τοπίο. Το Πάρκο, σε συνδυασμό με όλα τα υπόλοιπα έργα που προωθούνται ή υφίστανται στην περιοχή, θα στερήσει από το Μαυροφάλκονο και τον Μαυρομμάτη επιπλέον χώρο για τροφή και κούρνιασμα. Τα μέτρα που προτείνονται για μετριασμό των επιπτώσεων όχι μόνο δεν είναι ικανοποιητικά, αλλά είναι κυρίως μέτρα τα οποία θα έπρεπε ήδη να εφαρμόζονται για την περιοχή, ως μέρος της διαχείρισης της, ενώ υπάρχει επίσης και ο κίνδυνος πρόσκρουσης των πουλιών με τα φωτοβολταϊκα εξαιτίας του φαινομένου ‘lake effect’. Το έργο έχει λάβει περιβαλλοντική έγκριση από τις Βρετανικές Βάσεις.

Lady’s Mile

Η περιοχή του Lady’s Mile, οι αμμοθίνες της και οι αλμυρές λιμνούλες που βρίσκονται στη δυτική μεριά της ακτής είναι ιδιαίτερα σημαντικές για διάφορα είδη πουλιών που αναπαράγονται ή τρέφονται εκεί, ειδικά το Νανοπλουμίδι (Charadrius alexandrinus). Εντάσσεται στην προστατευόμενη περιοχή του Ακρωτηρίου βάσει Διαταγμάτων των Βρετανικών Βάσεων. Η έλλειψη εφαρμογής ενός ρυθμιστικού σχεδίου για την καλύτερη διαχείριση του Lady’s Mile, το οποίο να είναι συμβατό με τις οικολογικές ανάγκες των ειδών της περιοχής, δεν βοηθά να βρεθεί μια ισορροπία μεταξύ αναψυχής και προστασίας της φύσης. Χωρίς την αναγκαία διαχείριση και την εφαρμογή του νόμου, η ανεξέλεγκτη πρόσβαση στις λιμνούλες, η οδήγηση εντός των οικοτόπων, η φαινομενικά απεριόριστη επέκταση των χώρων στάθμευσης των εστιατορίων πάνω σε πολύτιμους αμμόλοφους και λιμνούλες και η διοργάνωση εκδηλώσεων χωρίς περιβαλλοντική άδεια είναι μόνο μερικοί από τους τρόπους με τους οποίους η περιοχή υφίσταται σοβαρή υποβάθμιση.

Συμφωνία για την Ανάπτυξη Γης

Πέρα από όλα αυτά, δημοσιεύτηκε μια νέα Δήλωση Πολιτικής (άνοιξη 2022), η οποία έφερε αλλαγές στον χωροταξικό σχεδιασμό εκτός των στρατιωτικών περιοχών εντός των Βρετανικών Βάσεων. Αυτό βασίστηκε στη συμφωνία για την ανάπτυξη γης που υπογράφηκε μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Ηνωμένου Βασιλείου τον Ιανουάριο 2014. Το BirdLife Cyprus συμμετείχε ενεργά στη διαδικασία της Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τη Δήλωση Πολιτικής. Είμαστε ικανοποιημένοι από την απόρριψη αρκετών ανησυχητικών προτάσεων για ανάπτυξη, όπως μια τουριστική ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας κοντά στη Δεσποτική Λίμνη και ένα συνδετικό δρόμο μεταξύ της κοινότητας Ακρωτηρίου και του Lady’s Mile μέσω ευαίσθητων οικοτόπων. Παρόλα αυτά, κάποια σημαντικά ζητήματα εξακολουθούν να παραμένουν αδιευκρίνιστα ή απροσδιόριστα. Στην πράξη, η προστασία ή η καταστροφή της Χερσονήσου Ακρωτηρίου θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την επιτυχία διαφόρων διατάξεων που περιλαμβάνονται στη Δήλωση Πολιτικής, όπως κάποιες απαγορεύσεις που εξαρτώνται από Διαχειριστικά Διατάγματα για σημαντικές περιοχές όπως το Lady’s Mile, τα οποία ακόμη εκκρεμούν.

Ανάλαβε δράση για τη Χερσόνησο Ακρωτηρίου

Ύψωσε τη φωνή σου

Εξέφρασε τις ανησυχίες σου για το μέλλον της Χερσονήσου Ακρωτηρίου με τη Διοίκηση των Βρετανικών Βάσεων. Το BirdLife Cyprus ετοίμασε σχετικό δείγμα επιστολής στα αγγλικά προς την κα. Clare Simpson, Πολιτική Προϊστάμενη (Chief Officer) των Βρετανικών Βάσεων στην Κύπρο το οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ. Αν επιθυμείτε, μπορείτε να κοινοποιήσετε (cc) την επιστολή σας στο BirdLife Cyprus.

Ενημερώσου

Μείνε ενήμερη/ος με τις τελευταίες εξελίξεις και εκκλήσεις για ανάληψη δράσης με την εγγραφή σου στο ηλεκτρονικό ενημερωτικό μας δελτίο ή παρακολουθώντας τη σελίδα μας στο Facebook.

Γίνε μέλος

Ως οργανισμός που αντλεί τη δύναμη του από τους υποστηρικτές του, το έργο μας δεν θα ήταν δυνατό χωρίς την υποστήριξη των μελών μας. Με κάθε νέο μέλος, η φωνή μας γίνεται πιο δυνατή, και οι προσπάθειές μας για τη διαφύλαξη των πολυτιμότερων περιοχών της Κύπρου πιο αποτελεσματικές. Μπορείς κι εσύ να συνδράμεις στις προσπάθειές μας να προστατεύσουμε την κυπριακή φύση με τη συνδρομή σου. Γίνε μέλος σήμερα. and join us in our mission to protect nature in Cyprus. 

elGreek
Scroll to Top