Η μετανάστευση, η μαζική μετακίνηση ζώων από ένα μέρος του κόσμου σε άλλο και πάλι πίσω, είναι ένα από τα θαύματα του φυσικού κόσμου. Πολλά πουλιά μεταναστεύουν, όπως επίσης και αρκετές πεταλούδες, ψάρια και κάποια θηλαστικά. Ωστόσο, τα πουλιά είναι μάστορες της μετανάστευσης μεγάλων αποστάσεων και περίπου το ένα τέταρτο όλων των ειδών πουλιών είναι μεταναστευτικά.

Η μεταναστευτική συμπεριφορά εξελίχθηκε πριν από περίπου 10.000 χρόνια, στο τέλος της τελευταίας εποχής των παγετώνων, όταν οι τεράστιοι παγετώνες που κάλυπταν την Ευρώπη άρχισαν να υποχωρούν και νέες εκτάσεις γης έγιναν διαθέσιμες για κατοίκηση από ζώα από την Αφρική. Σήμερα, τα μεταναστευτικά πουλιά κινούνται εποχιακά μεταξύ των δύο ηπείρων, εκμεταλλευόμενα την πλούσια καλοκαιρινή περίοδο στον βορρά και την περίοδο των βροχών στις σαβάνες του νότου.

Τις μαζικές αυτές εποχιακές κινήσεις τις είχαν παρατηρήσει οι άνθρωποι από την αρχαιότητα, αλλά τότε δεν γνωρίζαμε πού πήγαιναν τα πουλιά. Ο Αριστοτέλης είχε μερικές θεωρίες, συμπεριλαμβανομένης της μεταστοιχείωσης. Για παράδειγμα, πίστευε ότι οι φοινίκουροι (κοτσινονούρηδες στην Κυπριακή διάλεκτο), είδος το οποίο αναπαράγεται σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας και φεύγει για τον νότο το φθινόπωρο, μετατρέπονταν σε κοκκινολαίμηδες, είδος το οποίο φθάνει το φθινόπωρο στην Ελλάδα και στην Κύπρο, όπου και διαχειμάζει. Μέχρι και τον 16^o αιώνα, οι άνθρωποι πίστευαν ότι τα χελιδόνια πέφτουν σε χειμερία νάρκη στις κοίτες των ποταμών.

Τώρα βέβαια γνωρίζουμε καλύτερα. Μέσω της δακτυλίωσης πουλιών και, πιο πρόσφατα, με τη χρήση τηλεανίχνευσης με εντοπιστές GPS και συσκευές γεωγραφικού εντοπισμού, οι γνώσεις μας για τις μετακινήσεις των πουλιών ανά την υφήλιο έχουν αυξηθεί κατά πολύ. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά ερωτήματα και τα μεταναστευτικά πουλιά είναι μερικά από τα πιο απειλούμενα είδη στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως.

Στην Κύπρο, η πλειοψηφία των ειδών πουλιών που απαντούν εδώ είναι μεταναστευτικά. Μερικά καταφθάνουν την άνοιξη και περνούν το καλοκαίρι στην Κύπρο για να αναπαραχθούν, κάποια διαχειμάζουν εδώ και πολλά περισσότερα κάνουν μονάχα μια σύντομη στάση για να ξεκουραστούν και να ανεφοδιασθούν πριν συνεχίσουν το ταξίδι τους. Η Κύπρος βρίσκεται σε έναν από τους τέσσερεις μεγάλους μεταναστευτικούς διαδρόμους μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής και εκατομμύρια πουλιά περνούν από το νησί μας κάθε φθινόπωρο και άνοιξη.

Το φθινόπωρο στην Κύπρο είναι η καλύτερη εποχή του χρόνου για να δείτε μεγαλόσωμα πουλιά όπως αρπακτικά καθώς μεταναστεύουν και είναι και η εποχή του χρόνου κατά την οποία οι εθελοντές του Πτηνολογικού δραστηριοποιούνται με το ετήσιο πρόγραμμα καταγραφών μεταναστευτικών αρπακτικώνΟι φθινοπωρινές καταμετρήσεις αρπακτικών πουλιών πραγματοποιούνται κάθε χρόνο από τα τέλη Αυγούστου έως τις αρχές Νοεμβρίου σε κύρια σημεία συγκέντρωσης αρπακτικών σε ολόκληρη την Κύπρο, όπως η χερσόνησος του Ακρωτηρίου. Εκτός από αρπακτικά πουλιά, οι εθελοντές καταγράφουν και άλλα είδη που χρησιμοποιούν παρόμοιο τρόπο μετακίνησης με τα αρπακτικά, όπως ερωδιούς, πελαργούς και γερανούς, καθώς και μερικά μικρότερα είδη, όπως μελισσοφάγους.

Κρατήστε τα μάτια (και τα αυτιά) σας ανοιχτά τις προσεχείς εβδομάδες για μεταναστευτικά πουλιά όπως μελισσοφάγους, νυφογερανούς και γερανούς, χιονάτες, γκρίζους και πορφυρούς ερωδιούς, ροδοπελεκάνους, λευκούς πελαργούς, μελισσοσιάχινα, μαυροφάλκονα, γυπογεράκες και σιαχίνια. Παρόλο που το καλοκαίρι και η περίοδος των διακοπών φθάνουν στο τέλος τους, το φθινόπωρο υπόσχεται άφθονη πτηνο-δραστηριότητα.