Ο Μάρτιν, ο αγαπημένος μας Διεθυντής, συνάδελφος, μέντορας και φίλος, δεν είναι πλέον μαζί μας. Ο Μάρτιν έφυγε από τη ζωή στις 15 Ιουνίου 2024, μετά από ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Αφιέρωσε τη ζωή του στην προστασία της φύσης της Κύπρου, και η επιρροή του έχει αφήσει ανεξίτηλο σημάδι στο περιβαλλοντικό κίνημα του νησιού.
Ο Μάρτιν γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 1968 στο Durham του Ηνωμένου Βασιλείου και μεγάλωσε σε μια οικογένεια έξι παιδιών. Οι γονείς του, Έρικ και Μάργκαρετ, γνωρίστηκαν στο Εδιμβούργο και εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο το 1969. Έχοντας μεγαλώσει στην ύπαιθρο, ο Μάρτιν αγάπησε τη φύση από μικρή ηλικία.
Μάλιστα, του άρεσε συχνά να αφηγείται μια από τις παιδικές του αναμνήσεις, όταν εντόπισε για πρώτη φορά μια αρσενική Παπαθκιά σε ένα λασπωμένο χωράφι κοντά στο Δάλι. Αυτό το μικρό πουλί είχε πάντα ξεχωριστή θέση στην καρδιά του Μάρτιν, καθώς ήταν το πρώτο είδος που κατάφερε να αναγνωρίσει με τη βοήθεια ενός οδηγού και ενός ζευγαριού κιαλιών. Το πουλί εκείνο ήταν η απαρχή μιας νέας ενασχόλησης για τον Μάρτιν, η οποία εξελίχθηκε σε πάθος για τη διατήρηση της φύσης πέρα από την παρατήρηση πουλιών.
Ο Μάρτιν σπούδασε οικολογία στο Πανεπιστήμιο του Lancaster, και έκανε μεταπτυχιακό στο Πανεπιστήμιο του York στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι σπουδές αυτές έθεσαν τα θεμέλια για την επαγγελματική του πορεία, ενώ η συνεχής δίψα του για μάθηση είχε ως αποτέλεσμα την απόκτηση διδακτορικού τίτλου από το Πανεπιστήμιο Κύπρου, όπου μέσω της διατριβής του διερεύνησε την επίδραση της βόσκησης στη βιοποικιλότητα.
Πριν από την έναρξη της περιβαλλοντικής του καριέρας, ο Martin εργάστηκε ως δημοσιογράφος συνεισφέροντας στον τομέα της δημοσιογραφίας. Είχε ρόλο συντάκτη και παρουσιαστή ειδήσεων στο ΡΙΚ για αρκετά χρόνια, ενώ από το 1993 εργάστηκε στην αγγλόφωνη εφημερίδα Cyprus Mail, όπου εν τέλει ανέλαβε ρόλο αρχισυντάκτη. Η ικανότητά του να επικοινωνεί με απλό και κατανοητό τρόπο πολύπλοκα περιβαλλοντικά ζητήματα και να κατανοεί την πολιτική δυναμική του νησιού αποδείχθηκε καθοριστική όταν ξεκίνησε να εργάζεται στο BirdLife Cyprus το 2003.
Μείωση των επιπέδων παγίδευσης πουλιών: Με την υποστήριξη εταίρων του BirdLife (BirdLife Ευρώπης, RSPB - BirdLife στο Ηνωμένο Βασίλειο, NABU – BirdLife στη Γερμανία, BirdLife Ελβετίας), ο Μάρτιν ηγήθηκε των προσπαθειών που οδήγησαν σε μείωση κατά 92% στα επίπεδα παγίδευσης με τη χρήση διχτύων από το 2002. Παρά τις συνεχιζόμενες προκλήσεις, οι αδιάκοπες προσπάθειες προάσπισης συνέβαλαν στη μείωση της παράνομης θανάτωσης πουλιών, με απτές βελτιώσεις στην επιβολή του νόμου, τόσο στη Δημοκρατία όσο και στις Βρετανικές Βάσεις, καθώς και στα επίπεδα ευαισθητοποίησης του κοινού.
Δημιουργία του υπαίθριου χώρου μάθησης «Θκυο Μοσφιλιές»: Στο πλαίσιο των προσπαθειών για ευαισθητοποίηση σε μια περιοχή όπου η παράνομη παγίδευση πουλιών οργιάζει, το BirdLife Cyprus, υπό την καθοδήγηση του Μάρτιν, δημιούργησε ένα υπαίθριο χώρο μάθησης στο Φρέναρος. Οι «Θκυο Μοσφιλιές» είναι η πρώτη μας στοχευμένη προσπάθεια δημιουργίας και διατήρησης ενός πλούσιου και ποικιλόμορφου οικοτόπου που υποστηρίζει φυτά, έντομα, πουλιά και άλλα άγρια ζώα, καθώς και ενός υπαίθριου εκπαιδευτικού χώρου. Εδώ, οικογένειες και παιδιά από τις τοπικές κοινότητες και πέρα μπορούν να επισκεφθούν, να μάθουν και να αλληλεπιδράσουν με τον φυσικό κόσμο γύρω τους, μέσα από τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα, τα εργαστήρια και τις εκδηλώσεις μας.
Προστασία, διαχείριση και αποκατάσταση περιοχών: Ο Μάρτιν εργάστηκε για τον καθορισμό των Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά και τη Βιοποικιλότητα ως προστατευόμενων περιοχών Natura 2000, ώστε να απολαμβάνουν καθεστώς νομικής προστασίας. Ως αποτέλεσμα, όλες οι Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά και τη Βιοποικιλότητα εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας και εντός των Βρετανικών Βάσεων έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 ή έχουν χαρακτηριστεί ως ισοδύναμες. Και όπως πολύ καλά γνώριζε ο Μάρτιν, ο καθορισμός μιας περιοχής ως προστατευόμενης είναι μόνο το πρώτο βήμα. Γι’ αυτό τον λόγο, τόνιζε συνεχώς και ακούραστα τη σημασία της προστασίας και της σωστής διαχείρισης, και εργάστηκε σκληρά για την εφαρμογή μέτρων που ανταποκρίνονται στις οικολογικές απαιτήσεις βασικών ειδών και οικοτόπων. Υποστήριξε σθεναρά τη φύλαξη και την παρακολούθηση των περιοχών, τα οποία είναι απαραίτητα για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των διαχειριστικών προσπαθειών. Η εμπλοκή και η συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων αποτέλεσαν θεμέλιο της προσέγγισής του, αναγνωρίζοντας ότι η διατήρηση της φύσης είναι πιο αποτελεσματική και διαρκής όταν είναι συμμετοχική και περιεκτική. Επιπλέον, υποστήριξε ένθερμα την αποκατάσταση υποβαθμισμένων οικοτόπων και οικοσυστημάτων, πιστεύοντας ότι οι προσπάθειες διατήρησης της φύσης θα πρέπει να επικεντρώνονται στην ενίσχυση και αποκατάσταση της φύσης, και όχι απλώς στην πρόληψη περαιτέρω καταστροφής.
Αναχαίτισης της εξαφάνισης του Πυρόχρου Γύπα: Ένα από τα εμβληματικά έργα του οποίου ηγήθηκε ο Μάρτιν ήταν η αναχαίτιση της εξαφάνισης του Πυρόχρου Γύπα. Από έναν πληθυσμό μόλις 10 γυπών το 2020, οι συντονισμένες προσπάθειες με επικεφαλής τον Μάρτιν έχουν αυξήσει τον πληθυσμό σε 38 πουλιά χάρη στο πρόγραμμα «Ζωή με τους Γύπες» με χρηματοδότηση από την ΕΕ. Οι δράσεις του έργου περιλάμβαναν την αντιμετώπιση της δηλητηρίασης στην ύπαιθρο, τον μετριασμό των προσκρούσεων και της ηλεκτροπληξίας με ενεργειακές υποδομές και την ενίσχυση του πληθυσμού. Ο Μάρτιν πίστευε ότι σώζοντας τον Γύπα μπορούμε να αποκαταστήσουμε οικολογικές διαδικασίες προς όφελος της κοινωνίας μακροπρόθεσμα.
Εμπνέοντας τις νεότερες γενιές: Ο Μάρτιν πίστευε ακράδαντα στην εκπαίδευση. Πίστευε στη σύνδεση των παιδιών με τη φύση και στην καλλιέργεια μιας γνήσιας περιέργειας και ενσυναίσθησης για τον φυσικό κόσμο. Έβλεπε την εκπαίδευση και τις ουσιαστικές εμπειρίες στη φύση ως ένα ισχυρό εργαλείο για τη διαμόρφωση ενεργών, περιβαλλοντικά συνειδητοποιημένων πολιτών. Υπό την καθοδήγησή του, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του BirdLife Cyprus εξελίχθηκε αρκετά, μέσα από την πρόσληψη εκπαιδευτικού λειτουργού. Ως αποτέλεσμα, κάθε χρόνο συμμετέχουν στα εκπαιδευτικά μας προγράμματα γύρω στα 1.500 παιδιά, τα οποία μαθαίνουν για τον φυσικό κόσμο γύρω τους εντός και εκτός σχολικών αιθουσών.
Το κληροδότημα του Μάρτιν βρίσκεται στους πληθυσμούς των πουλιών και στους βιότοπους που εργάστηκε τόσο σκληρά να προστατέψει, τόσο στην Κύπρο όσο και πέρα από αυτήν, μέσω του BirdLife International. Τα πουλιά δεν γνωρίζουν σύνορα, και ούτε ο Martin, ο οποίος ήταν πάντοτε ένθερμος υποστηρικτής και αναζητούσε ευκαιρίες για δικοινοτική συνεργασία. Διέθετε ένα μοναδικό ταλέντο να φέρνει τους ανθρώπους κοντά, να ενθαρρύνει τον διάλογο και να οικοδομεί συναίνεση χωρίς αντιπαράθεση. Είχε μια βαθιά κατανόηση της λεπτεπίλεπτης ισορροπίας της φύσης και πίστευε παθιασμένα ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε τα κοινά είδη, είτε αυτό ήταν ένα Σπουργίτι είτε μια Παπαθκιά. Η υπεράσπισή του για μια ισορροπημένη προσέγγιση στη διατήρηση της φύσης βασιζόταν στην εκτίμηση και την προστασία των κοινών ειδών, διότι –όπως μας λένε οι επιστήμονες– τα κοινά είδη συχνά παίζουν τον μεγαλύτερο ρόλο στη διατήρηση της υγείας των φυσικών συστημάτων. Υποστήριζε ότι πρέπει να εξετάζουμε το τοπίο στο σύνολό του, συμπεριλαμβανομένων των λιγότερο γραφικών και ιδιαίτερων περιοχών. Ο Μάρτιν συνήθιζε να αναφέρεται στην υποβάθμιση και την καταστροφή της φύσης ως μια περίπτωση αργού θανάτου, με πολλές από αυτές τις πληγές να περνούν απαρατήρητες.
Μας λείπει πολύ ο Martin, που δεν ήταν μόνο ο Διευθυντής μας, αλλά και αγαπημένος συνάδελφος, μέντορας και φίλος. Το μεταδοτικό του χιούμορ, η καλοσύνη και η αισιοδοξία του επηρέαζαν όλους γύρω του. Το πάθος του ήταν εμφανές, είτε όταν ασχολούνταν με τις πολυπλοκότητες της πολιτικής για τη διατήρηση της φύσης είτε όταν απολάμβανε την απλή χαρά της παρατήρησης πουλιών με φίλους. Θα συνεχίσουμε το όραμα και το πάθος του μέσα από το έργο μας, ακολουθώντας τα βήματά του.
Αναπαύσου εν ειρήνη, Martin. Το έργο σου, το πνεύμα σου και η αγάπη σου για τη φύση θα συνεχίσουν να μας καθοδηγούν.
Η ομάδα του BirdLife Cyprus
Greek 
English