Η παρακολούθηση πουλιών ή άλλης άγριας ζωής είναι αναπόσπαστο μέρος της αποτελεσματικής διαχείρισης της φύσης και καθίσταται δυνατή χάρη σε διάφορα νέα εργαλεία και μεθόδους. Το πρόγραμμα παρακολούθησής μας περιλαμβάνει «παραδοσιακές» μεθόδους, όπως επιτόπιες εποχιακές καταγραφές για συγκεκριμένα είδη, όπως η ετήσια απογραφή του πληθυσμού του Πυρόχρου Γύπα ή ακόμα και καταγραφές σε σκάφος για την παρακολούθηση θαλασσοπουλιών και άλλων θαλάσσιων θηλαστικών όπως αυτές που έγιναν μέσω του έργου μας για την παρεμπίπτουσα αλιεία. Η παρακολούθηση μπορεί επίσης να γίνεται και “εξ αποστάσεως”, είτε με τη χρήση πομπών GPS που τοποθετούνται στα ζώα ή με τη χρήση ειδικών καμερών που τοποθετούνται σε μια συγκεκριμένη περιοχή, κοντά στη φωλιά ή και σε χώρους τροφοληψίας, κουρνιάσματος κλπ. Όποια κι αν είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται, ο στόχος είναι πάντα ο ίδιος: η παρακολούθηση της άγριας ζωής και των απειλών που αντιμετωπίζει, και η υγεία της υπαίθρου μας. Αυτές οι πληροφορίες αποτελούν το θεμέλιο και καθοδηγούν τις δράσεις διατήρησης.

Στο πλαίσιο του προγράμματος Πανδώτειρα (γνωστό και ως LIFE IP PHYSIS), ενός 10ετούς έργου αφιερωμένου στην προστασία και τη σωστή διαχείριση όλων των περιοχών Natura 2000, πραγματοποιούμε καταγραφές σε συνεργασία με την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας σε δύο σημαντικούς υγρότοπους της Κύπρου, τη Λίμνη Παραλιμνίου και τις Αλυκές Λάρνακας. Αυτές οι έρευνες επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα είδη προτεραιότητας (το Νανοπλουμίδι Charadrius alexandrinus, το Φλαμίνγκο Phoenicopterus roseus, τον Καλαμοκαννά Himantopus himantopus, τη Νερομπεκάτσα Numenius arquata και την Πελλοκατερίνα Vanellus spinosus) και στις απειλές που αντιμετωπίζουν στις δύο αυτές τοποθεσίες. Την άνοιξη και τις αρχές του καλοκαιριού, όταν το Νανοπλουμίδι, ο Καλαμοκαννάς και η Πελλοκατερίνα ζευγαρώνουν, γεννούν τα αυγά τους και μεγαλώνουν τα μικρά τους, η παρακολούθηση γίνεται πιο συχνή και συστηματική.

Την προηγούμενη άνοιξη, καταγράψαμε μπόλικη αναπαραγωγική δραστηριότητα στους δύο αυτούς υγρότοπους. Συνολικά, μετρήσαμε 42 ζευγάρια Καλαμοκαννάδων και 4 ζευγάρια Πελλοκατερίνων στη Λίμνη Παραλιμνίου, και 22 ζευγάρια Καλαμοκαννάδων, 8 ζευγάρια Πελλοκατερίνων και 2 ζευγάρια Νανοπλουμιδιών στις Αλυκές Λάρνακας. Σε κάποιες φωλιές που εντοπίσαμε, με ή χωρίς αυγά, οι οποίες βρίσκονταν σε περιοχή υψηλού κινδύνου (δηλαδή κοντά σε δρόμο ή σε ένα ξηρότερο μέρος της λίμνης που είναι πιο προσβάσιμο σε ανθρώπους και θηρευτές όπως μια αλεπού ή μια αδέσποτη ​​γάτα), οι λειτουργοί της Υπηρεσίας Θήρας εγκατέστησαν ειδικές κάμερες για παρακολούθηση και αξιολόγηση των κινδύνων. Εγκαταστάθηκαν 6 κάμερες στους δύο υγρότοπους για διάρκεια 3 μηνών. Μέσα σε αυτό το διάστημα καταφέραμε να καταγράψουμε ενήλικα πουλιά από τα είδη καθορισμού καθώς και τους νεοσσούς τους. Καταγράψαμε όμως και άλλα είδη, όπως φλαμίνγκο, φραγκολίνες, γλάρους, τρουλλουρίες και άλλα παρυδάτια και λαγούς.

Οι ειδικές κάμερες μάς επιτρέπουν να παρακολουθούμε μια περιοχή ή μια φωλιά από μακριά όλο το εικοσιτετράωρο, χωρίς να προκαλείται οποιαδήποτε ενόχληση. Αυτές οι κάμερες ενεργοποιούνται με κίνηση, πράγμα που σημαίνει ότι καταγράφουν μόνο όταν κάτι κινείται μπροστά τους. Αυτό μπορεί να είναι οτιδήποτε, ένας άνθρωπος, ένα πουλί ή ακόμα και ένα φύλλο! Όπως μπορείτε να φανταστείτε, η ανάλυση του υλικού που καταγράφεται είναι μια πολύ χρονοβόρα διαδικασία, ωστόσο μας δίνει πολλές και σημαντικές πληροφορίες για τις δραστηριότητες αυτών των πουλιών.

Για παράδειγμα, είδαμε μια Πελλοκατερίνα να εγκαταλείπει τη φωλιά της λόγω ενόχλησης, είδαμε ίχνη οχήματος πολύ κοντά σε φωλιά Νανοπλουμιδιού, καθώς και αλεπούδες και γάτους κοντά σε φωλιές Πελλοκατερίνας και Καλαμοκαννά. Παρατηρήσαμε επίσης Ασημόγλαρους Larus michahellis να προκαλούν ενόχληση κοντά σε φωλιές Νανοπλουμιδιών και Νανογλάρονων Sternula albifrons.

Οι πιο κοινές απειλές στις δύο λίμνες που προκαλούν ενόχληση στα αναπαραγόμενα πουλιά είναι η ανεξέλεγκτη πρόσβαση και οδήγηση με οχήματα 4x4 και μοτοσυκλέτες εντός ευαίσθητων περιβαλλοντικά περιοχών, άτομα που παίρνουν περίπατο τα σκυλιά τους στην περιοχή, θηρευτές όπως αδέσποτες γάτες και αλεπούδες και η λαθροθηρία. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι η περασμένη χρονιά δεν ήταν αντιπροσωπευτική των επιπέδων των απειλών, λόγω της πανδημίας και των περιορισμών στη μετακίνηση. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα δεδομένα που έχουμε μαζέψει μέχρι στιγμής δεν είναι χρήσιμα. Αυτή η χρονιά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως “control” (δηλαδή εποχή με λίγη σχετικά ανθρώπινη όχληση) και έτσι θα μπορούμε να συγκρίνουμε τα δεδομένα από το 2020 με τις επόμενες ή και προηγούμενες χρονιές.

Θα συνεχίσουμε την έρευνα πεδίου και κατά την αναπαραγωγική περίοδο του 2021. Όλα τα δεδομένα που συλλέγονται θα χρησιμοποιηθούν για τον σχεδιασμό μέτρων διατήρησης και αποτελεσματικότερης προστασίας αυτών των υγροτόπων και των ειδών για τα οποία προστατεύονται. Μπορείτε να ενημερώνεστε για τις δράσεις του προγράμματος Πανδώτειρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο Facebook, Instagram και Twitter.

Σημαντική σημείωση: Οι κάμερες τοποθετούνται κοντά σε φωλιές ή και σημεία ορνιθολογικού ενδιαφέροντος, μακριά από οικίες ή δρόμους ώστε να μη λαμβάνουν λήψεις από διερχομένους.