Στις αρχές του 2025 ξεκίνησαν στο Πεντάκωμο οι εργασίες για την κατασκευή νέου λιμανιού για σκοπούς ιχθυοκαλλιέργειας, απειλώντας άμεσα έναν σημαντικό βιότοπο της Μεσογειακής φώκιας (Monachus monachus), ενός από τα σπανιότερα θαλάσσια θηλαστικά στον κόσμο.
Παρά την απουσία Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης και τη δημοσίευση επιστημονικών στοιχείων που καταδεικνύουν τις πιθανές καταστροφικές επιπτώσεις του έργου, η κατασκευή του λιμανιού εγκρίθηκε. Το BirdLife Cyprus και οι Φίλοι της Γης Κύπρου αποφάσισαν να προσφύγουν στο Δικαστήριο, καταθέτοντας προσφυγές τόσο κατά της περιβαλλοντικής άδειας όσο και κατά της πολεοδομικής άδειας, ζητώντας την άμεση έκδοση διατάγματος αναστολής. Παράλληλα, ξεκινήσαμε εκστρατεία ενημέρωσης και συγκέντρωσης πόρων, με στόχο την ενημέρωση του κοινού και την κάλυψη των νομικών μας εξόδων.
Η νομική αυτή μάχη εξελίχθηκε σε υπόθεση-ορόσημο για την περιβαλλοντική δικαιοσύνη στην Κύπρο. Για πρώτη φορά, αναπτυξιακό έργο μεγάλης κλίμακας «πάγωσε» αποκλειστικά για περιβαλλοντικούς λόγους. Παρουσιάζονται πιο κάτω τα κύρια ορόσημα της μάχης μέχρι σήμερα:
8 Απριλίου 2025: Αναστολή εργασιών
Ως αποτέλεσμα των προσφυγών μας, το Διοικητικό Δικαστήριο εξέδωσε ιστορικό προσωρινό διάταγμα αναστολής εργασιών. Για πρώτη φορά στην Κύπρο, έργο αναστέλλεται αποκλειστικά για περιβαλλοντικούς λόγους. Το BirdLife Cyprus χαρακτήρισε την απόφαση ορόσημο για την περιβαλλοντική δικαιοσύνη, δημιουργώντας σημαντικό νομικό προηγούμενο για την προστασία της φύσης και τη βελτίωση της περιβαλλοντικής αξιολόγησης έργων.
30 Μαΐου 2025: Άρση του διατάγματος για διαδικαστικούς λόγους
Ενόψει της ακρόασης, η εργοληπτική εταιρεία καθώς και εκπρόσωποι επτά εταιρειών ιχθυοκαλλιέργειας δήλωσαν την πρόθεσή τους να συμμετάσχουν στην υπόθεση ως ενδιαφερόμενα μέρη, επικαλούμενοι νομικό δικαίωμα λόγω πιθανών οικονομικών απωλειών. Το Δικαστήριο έκανε δεκτή τη συμμετοχή τους, με αποτέλεσμα να αρθεί το προσωρινό διάταγμα για διαδικαστικούς λόγους. Οι εργασίες ξεκίνησαν και πάλι. Ωστόσο, η υπόθεση μπήκε σε fast-track διαδικασία, αναγνωρίζοντας τον επείγοντα χαρακτήρα και τον κίνδυνο ανεπανόρθωτης καταστροφής αυτού του μοναδικού τοπίου.
Αύγουστος 2025: Επιβεβαίωση ημερομηνίας ακρόασης, εργασίες σε εξέλιξη
Παρά την επανέναρξη των εργασιών, το Διοικητικό Δικαστήριο όρισε την ακρόαση για τις 2 Σεπτεμβρίου. Στο μεταξύ, η εκστρατεία μας κορυφώθηκε με ένα ισχυρό βίντεο στο οποίο η κοινότητα του Πεντακώμου εκφράζει ανοιχτά την αντίθεσή της στο έργο. Το βίντεο ξεπέρασε τις 100.000 προβολές, ενισχύοντας τις φωνές των κατοίκων και δείχνοντας την ευρεία ανησυχία του κοινού για την τύχη αυτής της μοναδικής ακτογραμμής.
2 Σεπτεμβρίου 2025: Η δικαστική ακρόαση
Κατά την ακρόαση, η νομική μας ομάδα παρουσίασε ισχυρά επιστημονικά στοιχεία και ανέδειξε την απουσία επαρκούς περιβαλλοντικής αξιολόγησης για την έγκριση ενός λιμανιού τόσο μεγάλης κλίμακας και βιομηχανικής χρήσης. Επεσήμανε τις αδυναμίες της αξιολόγησης του κράτους και αντέκρουσε τις προσπάθειες να μετατοπιστεί η συζήτηση από την ουσία της υπόθεσης. Το Δικαστήριο επιφυλάχθηκε να εκδώσει απόφαση. Η επιτάχυνση της διαδικασίας στέλνει το μήνυμα ότι οι περιβαλλοντικές υποθέσεις δεν μπορούν να καθυστερούν όταν ένας βιότοπος απειλείται με ανεπανόρθωτη καταστροφή.
Επόμενα βήματα
Αναμένουμε τώρα την απόφαση του Δικαστηρίου, ελπίζοντας για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Όποια και αν είναι η έκβαση, η υπόθεση Πεντακώμου έχει ήδη γράψει ιστορία στην Κύπρο, αποδεικνύοντας ότι η φύση μπορεί, και πρέπει, να έχει λόγο στο Δικαστήριο. Μέχρι στιγμής έχουν συγκεντρωθεί πάνω από 13.000 ευρώ, ένδειξη της ανησυχίας του κόσμου για τη διαφύλαξη της φύσης. Στόχος μας είναι να φτάσουμε τις 20.000 ευρώ για να καλύψουμε τα νομικά έξοδα. Μπορείτε να στηρίξετε τον αγώνα μας κάνοντας δωρεά εδώ: givengain.com/campaign/pentakomo
Γιατί έχει σημασία αυτή η υπόθεση
Η υπόθεση Πεντακώμου δημιουργεί ένα ισχυρό νομικό προηγούμενο, καθώς για πρώτη φορά στην Κύπρο έχουν ανασταλεί εργασίες έργου αποκλειστικά για περιβαλλοντικούς λόγους. Αναδεικνύει σοβαρές διαδικαστικές ελλείψεις, αφού το λιμάνι εγκρίθηκε χωρίς την απαραίτητη Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση, κατά παράβαση τόσο της εθνικής νομοθεσίας όσο και της Οδηγίας για τους Οικοτόπους της ΕΕ. Στην πραγματικότητα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ανοιχτή διαδικασία παράβασης κατά της Κύπρου (INFR(2019)2303), λόγω της συστηματικής αποτυχίας του κράτους να αξιολογεί σωστά έργα που μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά περιοχές Natura 2000 - δες εδώ σχετική ανακοίνωση.
Η υπόθεση φέρνει επίσης στο φως δύο ανησυχητικές αντιφάσεις. Πρώτον, το έργο συγχρηματοδοτείται από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ, ένα εργαλείο που σχεδιάστηκε για να στηρίζει την αειφόρο ανάπτυξη, αλλά παρακάμπτει τις περιβαλλοντικές δικλίδες που θα έπρεπε να εφαρμόζονται. Δεύτερον, η αρμόδια αρχή για την προστασία των θαλάσσιων οικοτόπων και της Μεσογειακής φώκιας, το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών, είναι η ίδια αρχή που πρότεινε και προώθησε το έργο του λιμανιού στο Πεντάκωμο.
Πάνω απ’ όλα, η υπόθεση ενισχύει τα δικαιώματα των πολιτών σύμφωνα με τη Σύμβαση του Άαρχους, διασφαλίζοντας πρόσβαση στην πληροφορία, συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων και δυνατότητα προσφυγής στη Δικαιοσύνη για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος.
Greek 
English