Με απογοήτευση καταγράφουμε τις πρόσφατες εξελίξεις στο Πεντάκωμο, όπου, παρά τις σαφείς συστάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας μέσω σχετικής έκθεσης που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο 2024, τις σοβαρές ανησυχίες περιβαλλοντικών οργανώσεων και περιβαλλοντικών εμπειρογνώμων, έχουν ήδη ξεκινήσει εργασίες στον παράκτιο χώρο που αποτελεί κρίσιμο βιότοπο για τη Μεσογειακή Φώκια (Monachus monachus).

Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, η περιοχή έχει περιφραχθεί, ενώ εκσκαφείς έχουν ξεκινήσει να ισοπεδώνουν την παραλία. Οι ενέργειες αυτές προκαλούν ανεπανόρθωτες περιβαλλοντικές ζημιές σε έναν από τους σημαντικότερους βιοτόπους της αυστηρά προστατευόμενης Μεσογειακής Φώκιας στην Κύπρο, παραβιάζοντας κατά την άποψή μας τόσο την εθνική όσο και την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Πέραν της οικολογικής ζημιάς, καταστρέφεται ένας φυσικός κόλπος απαράμιλλης ομορφιάς και μια μοναδική ακτογραμμή με τους ασβεστολιθικούς άσπρους βράχους που χαρακτηρίζουν την περιοχή.

Παράβλεψη κρίσιμων συστάσεων

Η κατασκευή του λιμανιού στο Πεντάκωμο είχε λάβει περιβαλλοντική έγκριση τον Ιούνιο ρατου 2023, ωστόσο οι αντιρρήσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων και οι προειδοποιήσεις του Γενικού Ελεγκτή απλά αγνοήθηκαν. Συνάμα φαίνεται να αγνοήθηκαν και οι απόψεις της τοπικής κοινότητας Πεντακώμου, η οποία ήταν αρνητική για την υλοποίηση του έργου κατά τη διάρκεια της διαδικασίας περιβαλλοντικής αξιολόγησής του. Συνάμα, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου τον Οκτώβριο 2024, είχε εκφραστεί από διάφορους βουλευτές η ανάγκη για πλήρη επανεξέταση του έργου λόγω σοβαρών ανησυχιών που σχετίζονται με την περιβαλλοντική, νομική και διαχειριστική διάσταση του έργου. Ωστόσο, οι εργασίες ξεκίνησαν αυτό τον μήνα χωρίς την απαιτούμενη ειδική οικολογική αξιολόγηση, η οποία θα έπρεπε να περιλαμβάνει λεπτομερή εξέταση των επιπτώσεων στο βιότοπο της Μεσογειακής φώκιας, και όχι μόνο.

Η συγκεκριμένη τοποθεσία, που γειτνιάζει με προτεινόμενη περιοχή Natura 2000, αποτελεί αναγνωρισμένο σημαντικό βιότοπο για τη Μεσογειακή φώκια, ένα από τα πιο απειλούμενα θηλαστικά παγκοσμίως. Κάθε παρέμβαση στην περιοχή αυτή  θέτει σε άμεσο κίνδυνο την επιβίωση του ευαίσθητου αυτού είδους, τόσο λόγω απώλειας και κατακερματισμού του βιοτόπου του όσο και της σοβαρής όχλησης που θα δημιουργήσει ένα λιμάνι βιομηχανικής χρήσης, όπως το συγκεκριμένο για την εξυπηρέτηση των ιχθυοκαλλιεργειών.

Έκκληση για άμεση παύση εργασιών

Χωρίς να υπάρχει άλλη επιλογή εκτός από αυτή της δικαστικής οδού, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις BirdLife Cyprus και Φίλοι της Γης Κύπρου κατέθεσαν ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2023 αίτηση ακύρωσης εναντίον της απόφασης της αρμόδιας γνωμοδοτούσας αρχής, δηλαδή του Τμήματος Περιβάλλοντος, να μην φέρει ένσταση στην κατασκευή του έργου ‘Δημιουργία χερσαίων και λιμενικών εγκαταστάσεων για εξυπηρέτηση των Υδατοκαλλιεργητών στην περιοχή Μονής – Βασιλικού ιδιοκτησίας του ΤΑΘΕ’, η οποία και εκκρεμεί.

Καλούμε την Πολιτεία να σταματήσει άμεσα τις εργασίες στην περιοχή πριν αυτή καταστραφεί ανεπανόρθωτα και να εξετάσει εναλλακτικές για το συγκεκριμένο λιμάνι, σύμφωνα και με τις συστάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για εναλλακτική χωροθέτηση του έργου. Η Κύπρος, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει σαφείς υποχρεώσεις να προστατεύει τη βιοποικιλότητα και να διασφαλίζει την επιβίωση αυστηρά προστατευόμενων ειδών.

Επαναλαμβάνουμε ότι:

• Η προστασία της Μεσογειακής φώκιας πρέπει να αποτελεί πρώτιστη προτεραιότητα.
• Οι συστάσεις ανεξάρτητων αρχών και εμπειρογνωμόνων για την επαναξιολόγηση του έργου πρέπει να τηρηθούν.
• Οι αρμόδιες αρχές οφείλουν να εξετάσουν επαρκώς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εργασιών καθώς και να εφαρμόσουν ορθά και δικαιολογημένα το Εσωτερικό Κυπριακό Δίκαιο, το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Διεθνές Δίκαιο σχετικά με την προστασία του Φυσικού Περιβάλλοντος. Η παραβίαση του Δικαίου θα φέρει όχι μόνο ανεπανόρθωτες επιπτώσεις στο Φυσικό Περιβάλλον της περιοχής αλλά θα επιφέρει και πιθανές νομικές και οικονομικές κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση προς την Κυπριακή Δημοκρατία.

Η Μεσογειακή Φώκια αποτελεί σύμβολο της φυσικής κληρονομιάς της Κύπρου. Είναι χρέος μας να διασφαλίσουμε ότι η παράκτια περιοχή του Πεντακώμου θα παραμείνει καταφύγιο για το είδος αυτό, σήμερα και στο μέλλον.