Οι αγρότες είναι οι πιο σημαντικοί διαχειριστές του περιβάλλοντος και της φύσης στην Ευρώπη, όπου η γεωργία διαμορφώνει το φυσικό τοπίο εδώ και χιλιετίες. Ωστόσο, τα τελευταία 40 χρόνια, η Ευρώπη έχασε το 60% των πουλιών των γεωργικών περιοχών της. Αυτό δεν συνέβη από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά μέσα από δεκαετίες αλλαγών, όπου οι χαμηλής έντασης παραδοσιακές γεωργικές πρακτικές αντικαταστάθηκαν από εντατικές πρακτικές ή και άλλες χρήσεις γης, οι οποίες δεν αφήνουν χώρο για τη φύση, βλάπτουν τη βιοποικιλότητα και υποσκάπτουν την ίδια την γεωργική παραγωγή.

Με τους πληθυσμούς των πουλιών των γεωργικών περιοχών της Ευρώπης να βρίσκονται σε κατακόρυφη πτώση, τι θα μπορούσε να πει κανείς για την υγεία της κυπριακής υπαίθρου και των πουλιών της; Τα πουλιά είναι εξαιρετικοί δείκτες της υγείας του περιβάλλοντος, και μπορούμε να αξιολογήσουμε την κατάσταση των γεωργικών περιοχών εκτιμώντας τους πληθυσμούς των πουλιών που ζουν και φωλιάζουν σε αυτούς τους βιότοπους. Έτσι, έχοντας αναλάβει την εκπόνηση του Δείκτη Παρακολούθησης Πουλιών Γεωργικών Περιοχών (Farmland Bird Indicator/Index) της ΕΕ για την Κύπρο, το BirdLife Cyprus πραγματοποιεί συστηματικές καταγραφές των πληθυσμών των πουλιών των γεωργικών περιοχών του νησιού. Ο δείκτης αυτός χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση της υγείας των αγροτικών περιοχών και της φύσης στα Κράτη Μέλη και μπορεί να καθοδηγήσει τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο τη διαχείριση των γεωργικών περιοχών και της βιομηχανίας της γεωργίας, γενικότερα.

Παρόλο που η εικόνα που παρουσιάζει ο Δείκτης της Κύπρου δεν είναι τόσο ζοφερή όσο αυτής στην υπόλοιπη Ευρώπη, προκαλεί εντούτοις ανησυχία καθώς τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σταθερή μείωση στους πληθυσμούς τόσο των κοινών πουλιών όσο και των πουλιών που φωλιάζουν στις γεωργικές περιοχές του νησιού. Εμβληματικά είδη πουλιών όπως η Κράγκα Coracias garrulus και ο Τιρίλινγκος Emberiza melanocephala φαίνεται να μειώνονται ανησυχητικά.

Οι λόγοι πίσω από τη μείωση ποικίλουν και σχετίζονται είτε με μεταβολές των ετήσιων καιρικών συνθηκών είτε με αλλαγές στη χρήση γης, την εντατικοποίηση της γεωργίας ή ένα συνδυασμό αυτών. Παρόλο που στην Κύπρο διατηρούνται ως ένα βαθμό οι παραδοσιακές και χαμηλής έντασης γεωργικές πρακτικές, και αυτό πιθανότατα να συνέβαλλε στη σταθερότητα των πληθυσμών των γεωργικών πουλιών εδώ και πολλά χρόνια, οι πρακτικές αυτές πλέον εγκαταλείπονται, ειδικά στις ορεινές και πιο περιθωριακές περιοχές, και αντικαθίστανται από εντατικοποίηση και άλλες χρήσεις γης, όπως οικιστικές και άλλες αναπτύξεις.

Οι περισσότερες προστατευόμενες φυσικές περιοχές της Κύπρου περιλαμβάνουν σημαντικά γεωργικά τοπία. Από τους ελαιώνες και τις καλλιέργειες χαρουπιών μέχρι τους παραδοσιακούς βοσκότοπους, η γεωργία χαμηλής έντασης καθιστά την Κύπρο ένα ελκυστικό μέρος για τα πουλιά. Η διατήρηση των παραδοσιακών γεωργικών πρακτικών, η προστασία και η ορθολογική ανάπτυξη και διαχείριση της γεωργικής γης είναι ουσιαστικής σημασίας. Πιο πράσινες, χαμηλής έντασης βιώσιμες γεωργικές πρακτικές που αφήνουν χώρο για τη φύση, εξασφαλίζουν υγιή και ωφέλιμα τρόφιμα στο τραπέζι μας και διατηρούν την πολύτιμη άγρια ζωή που εξαρτάται από αυτά τα οικοσυστήματα.