Γάτες: αξιαγάπητα κατοικίδια με μεγάλο όμως κόστος για τη φύση

Photo from Pixabay.com
Αυτό το άρθρο αποτελεί διασκευή ενός άρθρου που γράφτηκε από τον διευθυντή μας, Μάρτιν Χέλλικαρ, και πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Cyprus Mail στις 7/9/2022.

Κοινοποίηση μέσω:

Δεδομένης της συχνότητας με την οποία συναντά κανείς τους χνουδωτούς τετράποδους φίλους μας στις πόλεις και την ύπαιθρο, ειδικά το βράδυ, δεν είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι στην Κύπρο υπάρχουν περισσότερες γάτες παρά άνθρωποι. Αυτό υποστηρίζουν επίσης και διάφορες αναφορές για το θέμα.

Σύμφωνα με τον θρύλο, πριν από περίπου 1.800 χρόνια, η Αγία Ελένη έφερε με καράβι τις πρώτες γάτες στο νησί από την Αίγυπτο, σε μια προσπάθεια να εξολοθρεύσει τα φίδια που είχαν εξαπλωθεί σε όλο νησί. Ή μήπως ήταν η βασίλισσα Κλεοπάτρα της Αιγύπτου που τις έφερε, περίπου 250 χρόνια νωρίτερα και με παρόμοιο στόχο υπόψη; Αυτά τα «παραμύθια» -γιατί αυτό υποδηλώνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα- υποδεικνύουν ότι αυτά τα δύο σπουδαία ιστορικά πρόσωπα κάτι ήξεραν περί φυσικής θήρευσης. Γιατί οι γάτες Felis catus είναι πολύ αποτελεσματικοί θηρευτές όχι μόνο φιδιών και άλλων ερπετών, αλλά και αμφιβίων, τρωκτικών και πουλιών. Πράγματι, υπάρχουν ενδείξεις ότι η γάτα εξημερώθηκε από τον άνθρωπο εδώ και χιλιάδες χρόνια λόγω της ικανότητας της να ελέγξει τους πληθυσμούς φιδιών, αρουραίων και ποντικών.

Τάφος στην Κύπρο που χρονολογείται πριν από 9.500 χρόνια στον οποίο βρέθηκε θαμμένος ανθρώπινος σκελετός μαζί σκελετό γάτας αποτελεί απόδειξη ότι οι γάτες υπήρχαν ως κατοικίδια στο νησί εδώ και πολύ καιρό. Είναι προφανές λοιπόν ότι οι γάτες δεν αποτελούν «νέα άφιξη» στην Κύπρο.

Οι γάτες είναι πολύ δημοφιλή κατοικίδια, αλλά καταλήγουν όμως και ως αδέσποτα, καθώς κάποιοι ιδιοκτήτες τους τις εγκαταλείπουν. Ως αποτέλεσμα, τα ζώα αυτά είτε γίνονται «άγρια», ή καταλήγουν ως κάτι ενδιάμεσο, αδέσποτα που ταΐζει ο άνθρωπος. Τα τελευταία χρόνια, έχουν δημιουργηθεί πολλοί «σταθμοί σίτισης» σε όλη την Κύπρο, σε πάρκα και άλλες περιοχές, όπου καλοπροαίρετοι άνθρωποι βάζουν τροφή και παρέχουν αυτοσχέδια καταφύγια για αδέσποτες γάτες. Παρόλο που αυτά τα «ξενοδοχεία γάτων» συχνά περιλαμβάνουν προγράμματα στείρωσης -μια πολύ σοφή κίνηση- ο αριθμός των γάτων φαίνεται να αυξάνεται σταθερά γύρω από τέτοιους σταθμούς. Το άθροισμα όλων των γάτων (κατοικίδιων και αδέσποτων) ισοδυναμεί με έναν πολύ μεγάλο πληθυσμό μη ιθαγενών (εισαγόμενων) θηρευτών στις πόλεις και στην ύπαιθρό μας. Αυτό σημαίνει ότι η άγρια ζωή, είτε πρόκειται για ερπετά, αμφίβια, θηλαστικά ή πουλιά, δέχεται μεγάλη πίεση θήρευσης. Και όσο καλά ταϊσμένη κι αν είναι μια γάτα του σπιτιού, θα συνεχίσει να κυνηγάει, ειδικά αν οι ιδιοκτήτες της την αφήνουν έξω τη νύχτα.

Photo by Viviane Pasta on Unsplash

Παγκοσμίως, οι γάτες θεωρούνται ανάμεσα στα 100 χειρότερα ξενικά χωροκατακτητικά είδη. Σύμφωνα με ένα σχετικό άρθρο που δημοσιεύθηκε στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Nature (Loss, Will & Marra, 2012), οι αδέσποτες γάτες προκάλεσαν ή συνέβαλαν σε 33 εξαφανίσεις πουλιών, θηλαστικών και ερπετών, ειδικά σε μικρά νησιά. Μια μικρή, αλλά επικίνδυνη αναλογία εισαγόμενων ειδών εγκαθίσταται στα τοπικά οικοσυστήματα, κερδίζει έδαφος και γίνεται χωροκατακτητική, εξαφανίζοντας τα αυτόχθονα είδη. Φυτά, όπως για παράδειγμα οι ακακίες ή η νεραγκούλα των Βερμούδων (τα ‘ξινούθκια’) στην Κύπρο, μπορεί να είναι εξαιρετικά χωροκατακτητικά, όπως και τα ζώα, ειδικά οι θηρευτές, οι οποίοι εκμεταλλεύονται το γεγονός ότι τα γηγενή θηράματα δεν έχουν αναπτύξει κατάλληλες άμυνες.

Όπως ήδη αναφέρθηκε, η γάτα δεν είναι νέα άφιξη στην Κύπρο, και ορισμένα εισαγόμενα είδη έχουν ενταχθεί σχετικά ομαλά βρίσκοντας μια ισορροπία με τα γηγενή είδη. Αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζουμε πριν πόσο καιρό έχουν εγκαθιδρυθεί οι πληθυσμοί άγριων γάτων στην Κύπρο. Εάν αυτό έγινε σχετικά πρόσφατα, ο αντίκτυπος στη γηγενή άγρια ζωή θα ήταν πρόσφατος και μεγαλύτερος. Επίσης, είναι και θέμα αριθμών. Όλες οι γάτες μαζί, κατοικίδιες και μη, ισοδυναμούν σε εκατοντάδες χιλιάδες θηρευτές στις πόλεις και την ύπαιθρο μας. Όλος αυτός ο πληθυσμός διατηρείται τεχνητά λόγω σίτισης από τον άνθρωπο, και έτσι οποιοιδήποτε φυσικοί περιορισμοί του οικοσυστήματος στους αριθμούς των θηρευτών δεν υφίστανται. Αυτό αναλογεί με μία τεράστια «δολοφονική δύναμη», η οποία είναι ένα πρόβλημα για την άγρια ζωή. Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να ελέγξουμε αποτελεσματικά τον αριθμό των αδέσποτων και των «άγριων» γάτων, αλλά και να ελέγξουμε την κυνηγετική δραστηριότητα των κατοικιδίων.

Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των πουλιών και άλλων ειδών άγριας ζωής που σκοτώνουν οι γάτες είναι συγκλονιστικές. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπολογίζεται ότι οι γάτες σκοτώνουν κάθε χρόνο πάνω από 200 εκατομμύρια πουλιά, θηλαστικά, ερπετά και αμφίβια. Στις ΗΠΑ, ο αριθμός αυτός υπολογίζεται μεταξύ 1,3 και 4 δισεκατομμύρια πουλιά και 6,3 έως 22,3 δισεκατομμύρια θηλαστικά τον χρόνο.

Οι γάτες είναι βέβαια μόνο μία από τις σοβαρές ανθρωπογενείς απειλές για την άγρια ζωή, ακόμα κι αν αφήσουμε στην άκρη τις καταστροφικές επιπτώσεις της απώλειας οικοτόπων, της υπερεκμετάλλευσης, της ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής. Τεράστιος αριθμός άγριων ζώων -και ιδιαίτερα πουλιών- πεθαίνουν λόγω προσκρούσεων σε κτίρια (ειδικά σε παράθυρα) και σε κεραίες επικοινωνίας, συγκρούονται με διερχόμενα αυτοκίνητα και δηλητηριάζονται από τα φυτοφάρμακά μας. Ομολογουμένως ορισμένα από τα θύματα άγριας ζωής των γατών θα πέθαιναν ούτως ή άλλως, από φυσικά αίτια ή από άλλα ανθρωπογενή αίτια. Από οικολογική άποψη, μπορεί να υποστηριχθεί ότι η απώλεια αυτής της ήδη «καταδικασμένης» ομάδας, δεν επηρεάζει πολύ τους πληθυσμούς της άγριας ζωής. Αλλά δεν έχουμε πάντα την πλήρη εικόνα και η κρίση στη βιοποικιλότητα αποκτά τέτοια δυναμική που πρέπει πραγματικά να στοχεύσουμε στην αντιμετώπιση όλων των απειλών όπου μπορούμε (εστιάζοντας φυσικά στις μεγάλες απειλές, όπως η απώλεια οικοτόπων και η κλιματική αλλαγή).

Καλά σχεδιασμένα και εντατικά προγράμματα στείρωσης - τα οποία πρέπει να είναι εκτενή και μακροχρόνια - μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά στους πληθυσμούς των αδέσποτων και των «άγριων» γατών. Αντί για ανοιχτούς «σταθμούς σίτισης», θα πρέπει να επενδύσουμε σε κλειστά καταφύγια για αδέσποτες γάτες, μια πιο δαπανηρή αλλά πολύ πιο στοργική και οικολογικά ασφαλή προσέγγιση. Πρέπει να δίδεται προτεραιότητα για την αντιμετώπιση πληθυσμών αδέσποτων και «άγριων γάτων» σε περιπτώσεις που απειλούνται είδη προτεραιότητας.

Όσοι από εμάς έχουμε γάτες στο σπίτι, η στείρωση είναι φυσικά απαραίτητη. Κρατώντας τις γάτες στο σπίτι τουλάχιστον τη νύχτα περιορίζετε τα νυχτερινά κυνηγετικά τους ένστικτα (κρατώντας παράλληλα το κατοικίδιο σας ασφαλές). Τα μεγάλα, πολύχρωμα περιλαίμια - που κάνουν τη γάτα πολύ πιο ορατή σε πιθανή λεία - έχουν αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικά (τα στοιχεία για τα περιλαίμια με κουδουνάκια είναι λιγότερο πειστικά). Τέλος, αφιερώστε λίγο χρόνο κάθε μέρα παίζοντας με τη γάτα σας, γιατί υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι αυτό βοηθά να εκτονώνεται μέρος του δολοφονικού της ενστίκτου.

Οι λάτρεις της γάτας μπορούν και πρέπει να παίξουν τον ρόλο τους, αλλά αν θέλουμε να αποκαταστήσουμε τις φυσικές ισορροπίες - σεβόμενοι ταυτόχρονα τις ανησυχίες για την ευημερία των ζώων – πρέπει να αναγνωρίσουμε την απειλή που συνιστούν οι γάτες στην άγρια ζωή και να την αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά σε κρατικό επίπεδο, αφιερώνοντας χρόνο και χρήμα.

 

Κάνε εισφορά

Γίνε Μέλος

Οικογενειακή συνδρομή μέλους

elGreek
Scroll to Top