Αν και ενδημική, η Σκαλιφούρτα είναι μεταναστευτικό είδος και κάθε φθινόπωρο ταξιδεύει σε χώρες όπως η Αιθιοπία, το Σουδάν και η Ερυθραία για να περάσει τον χειμώνα, πριν επιστρέψει ξανά σε μας την άνοιξη για να φωλιάσει. Ο Robert Patchett, διδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του St. Andrews, μελετά τη μεταναστευτική συμπεριφορά του είδους και μας ενημερώνει για τις περιπέτειες της «Μπλε-μπλε-μπλε-μέταλλο», ενός από τα πουλιά που έφεραν γεο-εντοπιστή.
Φέτος, ο χειμώνας στο Τρόοδος φαινόταν να διαρκεί μέχρι και τις αρχές Μαΐου, αφού περάσαμε μερικά τσουχτερά πρωινά ψάχνοντας τις Σκαλιφούρτες μας με τα χρωματιστά δακτυλίδια. Ο πιο κρύος καιρός και το χιόνι καθυστέρησαν το φώλιασμα κατά λίγες εβδομάδες σε σχέση με τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά μέχρι τα μέσα Μαΐου υπήρχαν αρκετές φωλιές με πέντε αυγά, αλλά και μερικά θηλυκά που ακόμη έφτιαχναν φωλιές.
Αν πάτε μια βόλτα στην περιοχή του Τροόδους, κοντά στο μονοπάτι της φύσης ‘Άρτεμις’, ίσως να δείτε Σκαλιφούρτες με χρωματιστά δακτυλίδια. Στην περιοχή υπάρχουν 123 Σκαλιφούρτες που έχουν δακτυλιωθεί με χρωματιστά δακτυλίδια και είναι πιθανόν να υπάρχουν κι άλλες. Σε κάθε πόδι έχουμε τοποθετήσει από δύο δακτυλίδια, πράγμα το οποίο μας επιτρέπει να αναγνωρίζουμε τα πουλιά ως άτομα, βλέποντας τα και μόνο. Τα δακτυλίδια διαβάζονται από την οπτική του πουλιού: αριστερά-πάνω, αριστερά-κάτω, δεξιά-πάνω, δεξιά κάτω. Για παράδειγμα, η θηλυκιά Σκαλιφούρτα της φωτογραφίας είναι «μπλε-μπλε-μπλε-μέταλλο».
Εκτός από τα χρωματιστά δακτυλίδια, μερικά από τα πουλιά μας φέρουν γεο-εντοπιστές, πολύ μικρές και ελαφριές συσκευές που μας επιτρέπουν να μελετήσουμε τη μετανάστευση. Μπορούμε να μάθουμε πότε φεύγει από την Κύπρο κάθε άτομο, πότε φθάνουν στους χώρους διαχείμασής του το φθινόπωρο και πότε ξαναφεύγουν και φτάνουν στην Κύπρο την άνοιξη. Μας βοηθούν επίσης να δημιουργήσουμε μια εικόνα του εύρους εξάπλωσής τους στις περιοχές όπου περνούν τον χειμώνα. Η «μπλε-μπλε-μπλε-μέταλλο» πιάστηκε για πρώτη φορά το 2017 και οι τελευταίες δύο ετήσιες μετακινήσεις της έχουν καταγραφεί με γεο-εντοπιστή. Το 2018, μετά από ένα ταξίδι 10 ημερών, επέστρεψε στην Κύπρο στιςnd 2 Απριλίου, αφού πέρασε τον χειμώνα κοντά στα σύνορα μεταξύ Σουδάν και Αιθιοπίας. Έχουμε ανακτήσει τον γεο-εντοπιστή που είχε στην πιο πρόσφατη της μετανάστευση και θα αναλύσουμε τα δεδομένα αργότερα μέσα στον χρόνο, μετά την ολοκλήρωση της εργασίας μας στο πεδίο.
◄ Ένας από τους γεο-εντοπιστές που έχουν ανακτηθεί αυτή την άνοιξη. Αυτός έχει στοιχεία για την πρώτη μετανάστευση μιας θηλυκής Σκαλιφούρτας © Rob Patchett
Συγκρίνοντας τις πρώτες μεταναστεύσεις των νεαρών πουλιών με τις μεταναστεύσεις που έκαναν ως έμπειρα ενήλικα, ελπίζω να συνεισφέρω στη γνώση για το πώς η μετανάστευση αλλάζει με την ηλικία του πουλιού. Η Σκαλιφούρτα είναι ένα ιδανικό είδος για να διερευνήσουμε αυτό το ερώτημα, γιατί τα νεαρά άτομα έχουν πολύ υψηλότερα ποσοστά επιστροφής σε σύγκριση με τα περισσότερα μεταναστευτικά είδη μικρών πουλιών. Φέτος, έχουμε δει 55 από τα 186 πουλιά που δακτυλιώσαμε πέρσι όταν ήταν νεαρά, κάτι που είναι εκπληκτικό, αφού όχι μόνο πρέπει να επιβιώσουν τον πρώτο ετήσιο κύκλο μετανάστευσής τους, αλλά διασκορπίζονται κιόλας μακριά από το σημείο που γεννήθηκαν πέρσι. Σε πολλά είδη, η επιβίωση και η εξάπλωση των νεαρών πουλιών τείνουν να περιορίζουν την ικανότητα μας να παρακολουθούμε τη μετανάστευσή τους, ιδιαίτερα σε μικρότερα πουλιά όπως η Σκαλιφούρτα όπου πρέπει να ανακτήσουμε τον γεο-εντοπιστή το επόμενο έτος για να κατεβάσουμε τα δεδομένα.
Για την Σκαλιφούρτα, έχουμε μια καλή πιθανότητα να βρούμε τα πουλιά του πρώτου έτους, αυξάνοντας το χώρο εργασίας πεδίου κατά δύο έως πέντε τετραγωνικά χιλιόμετρα. Βέβαια, κάθε σημασμένο πουλί απαιτεί πολλή προσπάθεια μέχρι να το βρούμε. Τις ενήλικες Σκαλιφούρτες όμως είναι πολύ πιο εύκολο να τις ακολουθήσουμε αφού γενικά επιστρέφουν στην ίδια περιοχή κάθε χρόνο. Στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο σε ηλικία πουλί που έχουμε είναι μια αρσενική Σκαλιφούρτα (κόκκινο-κόκκινο-πορτοκαλί-μπλε) που γεννήθηκε το 2012 και κάθε χρόνο επιστρέφει στην ίδια περιοχή.
Εάν δείτε μια Σκαλιφούρτα με χρωματιστά δακτυλίδια, παρακαλούμε σημειώστε το χρώμα και τη θέση των δαχτυλιδιών σε κάθε πόδι, πότε και πού είδατε το πουλί και έπειτα στείλτε την καταγραφή σας στο rbp3@st-andrews.ac.ukΕίναι πολύ πιθανό να βρείτε μια στην περιοχή του Τροόδους, αλλά μερικά πουλιά θα μπορούσαν να μετακινηθούν πιο μακριά και αυτές οι παρατηρήσεις θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες.