Μπορείτε να φανταστείτε έναν κόσμο χωρίς πουλιά; Τα οφέλη που μας προσφέρουν τα πουλιά δεν είναι μόνο πολιτιστικά. Τα πουλιά διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στη λειτουργία των οικοσυστημάτων του κόσμου, με τρόπο που επηρεάζει άμεσα την ανθρώπινη υγεία, την οικονομία και την παραγωγή τροφίμων - καθώς και εκατομμύρια άλλα είδη. Να πώς...

1. Τα πουλιά ελέγχουν πληθυσμούς βλαβερών οργανισμών

Ίσως να ήταν λίγο παρατραβηγμένο αν λέγαμε ότι θα γέμιζε ο κόσμος ασπόνδυλα, αν τα πουλιά εξαφανίζονταν – ή μήπως όχι;. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι τα πουλιά καταναλώνουν κάθε χρόνο 400-500 εκατομμύρια τόνους εντόμων. Στην Κίνα, τα δύο τρίτα της διατροφής του Ασιατικού Πετροχελίδονου Apus nipalensis συνίστανται σε γεωργικά παράσιτα, και σε δάση σε ολόκληρη την Αμερική, o Εσπερίφωνος Κοκκοθραύστης Hesperiphona vespertina είναι κάτι σαν υπερήρωας κατά τη διάρκεια κρουσμάτων του σκουληκιού Spruce Budworm, αφού παρέχει βιολογικό έλεγχο αξίας 1.820 δολαρίων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Τα πουλιά είναι τόσο αποτελεσματικά που η τοποθέτηση τεχνητών φωλιών έχει καταστεί πρακτική ελέγχου βλαβερών οργανισμών σε όλη την Ευρώπη.

2. Τα πουλιά επικονιάζουν φυτά

 Όταν σκεφτόμαστε επικονιαστές, στο μυαλό έρχονται συνήθως οι μέλισσες και οι πεταλούδες, αλλά πουλιά-επικονιαστές, όπως τα κολιμπρί και οι μελοφάγοι, συμβάλλουν επίσης σε μεγάλο βαθμό, ιδιαίτερα σε μεγάλα υψόμετρα ή ζεστά κλίματα. Στη Νότια Αφρική, για παράδειγμα, σχεδόν το ένα τέταρτο των φυτών Salvia γονιμοποιούνται από πουλιά. Τέτοια λουλούδια στερούνται αρώματος, αφού τα πουλιά έλκονται στην όραση παρά στη μυρωδιά. Ο ρόλος των πουλιών ως επικονιαστές μας ωφελεί άμεσα - περίπου το 5% των φυτών που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για φαγητό ή φάρμακα γονιμοποιούνται από πουλιά. Και όταν εξαφανίζονται, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι δραστικά: 31 είδη Καμπανούλας στη Χαβάη φαίνεται να εξαφανίστηκαν μαζί με τα πουλιά που τα γονιμοποιούσαν.

3. Τα πουλιά είναι οι καθαριστές της φύσης

Το θέαμα γυπών που πετούν σε κύκλους μπορεί να φαίνεται σαν να προμηνύει κάτι κακό, αλλά τόσο η ταχύτητα άφιξής τους (συνήθως μέσα σε μία ώρα) όσο και η ιδιαίτερη προσοχή τους τούς καθιστούν εξαιρετικά πολύτιμους. Θα μπορούσαν να περνούσαν μέρες πριν άλλα λιγότερο αποτελεσματικά σαπροφάγα ζώα, όπως άγριοι σκύλοι ή αρουραίοι, φθάσουν για να τραφούν, επιτρέποντας την ανάπτυξη και εξάπλωση θανάσιμων ασθενειών όπως η λύσσα και η φυματίωση. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ένας μοναδικός γύπας παρέχει υπηρεσίες διάθεσης απορριμμάτων αξίας περίπου 11.600 δολαρίων. Μετά την κατάρρευση των γυπών της Ασίας, ο πληθυσμός άγριων σκύλων της Ινδίας αυξήθηκε κατά 5,5 εκατομμύρια, εξαπλώνοντας λύσσα και προκαλώντας τον θάνατο σε 47.300 ανθρώπους.

4. Τα πουλιά διασκορπίζουν σπόρους

Όταν τα πουλιά ταξιδεύουν, παίρνουν τους σπόρους που έχουν φάει μαζί τους και τους διασκορπίζουν μέσω των περιττωμάτων τους. Φέρνουν πίσω σε οικοσυστήματα φυτά που έχουν καταστραφεί και ακόμη μεταφέρουν φυτά σε νέες περιοχές διασχίζοντας θάλασσες. Τα πουλιά έχουν βοηθήσει στο να διαμορφωθεί η ζωή των φυτών που βλέπουμε γύρω μας - και σε όλο τον κόσμο. Στα δάση της Νέας Ζηλανδίας, οι σπόροι του 70% των φυτών διασκορπίζονται από πουλιά όπως το Τούι Prosthemadera novaeseelandiae. Ακόμη πιο εντυπωσιακός είναι ο ρόλος του Αυτοκρατορικού περιστεριού της Μικρονησίας Ducula oceanica ως ένα από τα μεγαλύτερα πουλιά στο αρχιπέλαγος του Palau: είναι ένας από τους κύριους διασκορπιστές σπόρων σε ολόκληρη την αλυσίδα των νησιών.

5. Τα πουλιά μεταμορφώνουν ολόκληρα τοπία

Οικότοποι όπως δάση, έλη και λιβάδια επηρεάζουν ανθρώπους σε ολόκληρο τον πλανήτη, ακόμη και εκείνους που ζουν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά - αποθηκεύουν άνθρακα, διατηρούν το κλίμα σταθερό, οξυγονώνουν τον αέρα και μετατρέπουν ρύπους σε θρεπτικά συστατικά. Αλλά χωρίς τα πουλιά, πολλά από αυτά τα οικοσυστήματα μπορεί να μην υπήρχαν. Τα πουλιά διατηρούν την ευαίσθητη ισορροπία μεταξύ φυτών και φυτοφάγων, αρπακτικών και λείας. Ένα τέλειο παράδειγμα είναι τα αλμυρά εδάφη των νοτιοανατολικών ΗΠΑ, όπου ευδοκιμεί η σπαρτίνα, ένα αλόφυτο που φιλτράρει το νερό της περιοχής και προστατεύει τις ακτές από τη διάβρωση. Το σαλιγκάρι Littoraria irrorata τρέφεται με την σπαρτίνα, και αν δεν υπήρχαν θηρευτές όπως οι στρειδοφάγοι, οι τουρλίδες και τα πλουμίδια, αυτά τα μικροσκοπικά σαλιγκάρια θα καταβρόχθιζαν ολόκληρο το έλος αφήνοντας μόνο λασπώδεις εκτάσεις.

6. Τα πουλιά κρατούν ζωντανούς κοραλλιογενείς υφάλους

Τα πουλιά, ειδικά τα θαλασσοπούλια, διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην ανακύκλωση θρεπτικών συστατικών και συμβάλλουν στη γονιμοποίηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, όπως κοραλλιογενείς υφάλους. Τα θαλάσσια πουλιά ταξιδεύουν εκατοντάδες χιλιόμετρα για να τραφούν στον ωκεανό - και όταν επιστρέφουν, αποθέτουν στρώματα από γκουάνο (περιττώματα θαλασσοπουλιών) στις αποικίες τους. Αυτό το γκουάνο διεισδύει στον ωκεανό και γονιμοποιεί τις γύρω κοινότητες όπως κοραλλιογενείς υφάλους. Μια μελέτη για τα νησιά Chagos δείχνει τι συμβαίνει όταν διακόπτεται αυτή η διαδικασία. Σε νησιά απαλλαγμένα από εισβλητικούς θηρευτές θαλασσοπουλιών, αναπτύχθηκαν κοραλλιογενείς υφάλοι, με τα ψάρια να μεγαλώνουν και να γίνονται πιο γρήγορα για την ηλικία τους, σε σύγκριση με νησιά όπου εξαπλώθηκαν αρουραίοι.

7. Τα πουλιά εμπνέουν την επιστήμη

Από την τεχνολογία της πτήσης μέχρι την εφεύρεση των φερμουάρ που σχεδιάστηκαν με βάση τα μυστάκια των φτερών, οι άνθρωποι εμπνέονται από τα πουλιά εδώ και αιώνες. Μερικές από αυτές τις εξελίξεις ήταν τεράστιες: οι μελέτες του Δαρβίνου για τις σπίζες στα νησιά Galapagos αποδείχθηκαν καθοριστικές για τη διαμόρφωση της σκέψης του σχετικά με την εξέλιξη μέσω φυσικής επιλογής. Αλλά τα πουλιά έχουν σημαντικότερο ρόλο από το απλά να μας δίνουν ιδέες. Τα πουλιά είναι οι αγγελιοφόροι που μας ενημερώνουν για την υγεία του πλανήτη. Τα πουλιά είναι ευρέως διαδεδομένα και ανταποκρίνονται γρήγορα στις αλλαγές στο περιβάλλον. Είναι ως εκ τούτου το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για ανησυχητικές πιέσεις, όπως η κλιματική αλλαγή.

Jessica Law, BirdLife International